ABD’nin şaşırtan hamlesi: Küresel dengeler değişiyor mu?
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda, Rusya’nın Ukrayna’dan derhal çekilmesini talep eden karar tasarısı 18 “hayır” oyuna karşılık 93 “evet” oyuyla kabul edildi. Oylamada 65 ülke çekimser kaldı. Dikkat çekici bir şekilde, ABD ve Rusya tasarıya “hayır” oyu verirken, Türkiye “evet” oyu kullandı.
ABD’nin bu oylamada “hayır” oyu vermesi, uluslararası kamuoyunda şaşkınlık yarattı. Uzun süredir Ukrayna’ya destek veren bir politika izleyen Washington’un bu tutum değişikliği, çeşitli spekülasyonlara yol açtı.
Uluslararası ilişkilerde son yıllarda şaşırtıcı gelişmelere tanıklık ediyoruz, ancak Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda yaşanan son oylama, bu sürecin zirvesi oldu.
ABD, Kuzey Kore ve Sudan ile aynı sırada.
ABD, Macaristan, Sudan ve Kuzey Kore gibi birbirinden çok farklı siyasi çizgilere sahip ülkelerle birlikte tasarıya “hayır” oyu verdi. Bu, Batı ittifakında kırılmalar yaşandığına dair ciddi işaretler içeriyor. Özellikle ABD’nin yıllardır Ukrayna’ya destek veren söylemlerinin ardından gelen bu tavır, dünya genelinde “ABD taraf mı değiştiriyor?” sorularını gündeme getirdi.
Peki, ABD neden böyle bir karar aldı? ABD’nin politik hesapları mı? ABD’nin bu tutumunu birkaç açıdan değerlendirebiliriz:
Rusya ile kapalı kapılar ardında yeni bir anlaşma mı?
ABD, Ukrayna savaşında uzun süredir Rusya’ya karşı net bir tavır sergiliyordu. Ancak son dönemde, Washington’un dikkatini Asya-Pasifik’e kaydırdığı biliniyor. Çin ile güç dengesi mücadelesi veren ABD, Rusya ile tansiyonu düşürerek kaynaklarını Çin’e yönlendirmek istiyor olabilir.
Enerji ve ekonomi faktörü
Avrupa’daki enerji krizi ve ABD’nin küresel ekonomik dengeleri gözetme çabası da bu kararın arkasında olabilir. Rusya’nın petrol ve doğalgaz ihracatında hâlâ belirleyici bir oyuncu olması, ABD’nin Moskova ile doğrudan karşı karşıya gelmek istememesine neden olmuş olabilir.
ABD ve Batı ittifakında yeni ayrışmalar. Bu karar, Avrupa’daki müttefikleri arasında da rahatsızlık yaratacaktır. ABD’nin NATO’daki ortakları, özellikle Baltık ülkeleri ve Polonya, Rusya’nın işgaline karşı sert bir duruş sergiliyor. ABD’nin bu şekilde Rusya’ya yönelik bir tasarıya ret oyu vermesi, NATO içindeki birlikteliğin sorgulanmasına neden olabilir.
Öte yandan Macaristan’ın bu oylamada Rusya lehine hareket etmesi şaşırtıcı değil. Viktor Orbán liderliğindeki Macaristan, uzun süredir Batı ittifakı içinde daha bağımsız bir çizgi izliyor ve Rusya ile iyi ilişkiler geliştirmeye çalışıyor. Ancak ABD’nin bu grupta yer alması, uluslararası dengeleri değiştirebilecek bir kırılma noktası olabilir.
ABD’nin yeni bir dış politika doktrini mi?
ABD’nin bu oylamadaki tavrı, tek seferlik bir olay mı yoksa Washington’un yeni bir dış politika doktrininin habercisi mi? Eğer bu tutum kalıcı hale gelirse, Batı ittifakında ciddi bir çözülme başlayabilir ve Avrupa, kendi güvenlik stratejisini baştan şekillendirmek zorunda kalabilir.
Bu karar, Rusya’ya cesaret mi verecek yoksa ABD’nin uluslararası stratejisinde bir geçiş süreci mi yaşanıyor, bunu zaman gösterecek. Ancak şurası kesin: dünya dengeleri değişiyor ve uluslararası ilişkilerde hiçbir şey artık eskisi gibi olmayacak.
