Aile konut şerhi
Kaydına haciz konulan taşınmazın aile konutu düzenlemesine göre korunup korunamayacağı, şerhin tapuya işlenmesi için eş muvafakatinin gerekip gerekmediği, aile konutu şerhinin tapuya nasıl işletilebileceği ve üçüncü kişilere karşı etkisinin ne olduğunu, aile konutu üzerine haciz konulması halinde ne yapılması gerektiğini gelin yazımızda birlikte inceleyelim.
Çoğu zaman eşlerin birlikte yaşadığı ev tek bir eşin mülkiyetinde olup diğer eş de o evde birlikte yaşamakta ve evlilik birliğini burada devam ettirmektedirler. Hal böyle iken evin mülkiyetine sahip olan eş diğerinden habersiz olarak evlilik birliğini sürdürdüğü bu aile konutu üzerinde tasarruf işlemlerinde bulunabilmektedir. Ancak hukuken eşler aile konutu üzerinde birlikte hak sahibi değillerse, evin mülkiyetine sahip olan eşlerden birinin konut üzerindeki mülkiyet ve sınırlı ayni haklara ilişkin yapacağı işleme diğer eşin de rıza göstermesi gerekmektedir.
Aile konutu nedir?
Aile konutu, eşlerin bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği, yaşantısına buna göre yön verdiği, acı ve tatlı günleri içinde yaşadığı, anılarla dolu bir alandır. Bir taşınmazın aile konutu olarak sayılabilmesi için evlilik birliğinin varlığı ve eşlerin devamlı surette o taşınmazda oturmaları koşulu aranmaktadır.
Aile konutu şerhi nedir?
Aile konutu şerhi, fiilen aile konutu olan konut üzerinde malik olan eşin, diğer eşin rızasını almaksızın herhangi bir tasarruf işleminde bulunmasını engellemek amacı taşıyan bir tapu sicil işlemidir. Şerhin amacı evlilik birliğinin korunmasıyla birlikte malik olmayan eşin de korunarak ortak bir menfaatin elde edilmesidir. Bu korumayla eşlerin birbirinden habersiz olarak keyfi tasarruflarının önüne geçilmesi hedeflenmiştir.
Aile konutu şerhinin işlevi nedir?
Türk Medeni Kanunu’nda yer alan düzenlemede, aile konutu ile ilgili tasarrufi işlemleri diğer eşin rızasına bağlayan şart sadece malik olan eşin iradesine bağlı olan işlemlerde geçerlidir.
Taşınmazın aile konutu olduğunu bilmeyen ya da bilemeyecek durumda olan 3. Kişiler tapuya güven ilkesinden yola çıkarak hareket etmektedir. Dolayısıyla aile konutunun maliki eş taşınmazı bir başkasına yani 3. Kişiye satması halinde tapuda aile konutu şerhini görmeyen kişinin tapuya güven ilkesi gereğince mülkiyeti kazanması doğaldır.
Aile konutu sahibi olmayan eşin, 3.kişilerle malik olan eş arasında gerçekleştirilecek muhtemel tasarruf işlemlerine karşı hakkını kullanabilmesi için tapuya aile konutu şerhi işletmesinde büyük yarar vardır aksi halde malik olmayan eş başka davalar açmak zorunda kalarak mağdur olabilecektir.
Türk Medeni Kanunun'da aile konutu düzenlemesi
Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.
Rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hâkimin müdahalesini isteyebilir.
Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini tapu müdürlüğünden isteyebilir.
Aile konutu eşlerden biri tarafından kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı hâline gelir ve bildirimde bulunan eş diğeri ile müteselsilen sorumlu olacağı düzenleme altına alınmıştır.
Aile konutu şerhi nasıl konulur?
Aile konutu şerhi için merkezi nüfus idaresi sisteminden veya nüfus müdürlüğünden alınan yerleşim yeri belgesi ile medeni hâli gösterir nüfus kayıt örneği aranmaktadır.
Ayrıca, aile konutu şerhi işlenmesi gereken taşınmazın tapu sicilindeki ada/parsel bilgileri ile Mernis üzerinden alınan yerleşim yeri verilerinin çakıştırılması gerektiği zaman belediye, muhtarlık, kadastro müdürlüğü, apartman yönetimi, lihkab vb. kurumlardan bu konuda durumu kanıtlayıcı nitelikte belge alınması gerekmektedir.
Şerhin konulması için eş muvafakatine gerek yok
Tapu müdürlüğüne müracaat malik olmayan eş tarafından tek başına yapılabilirken eşler hep birlikte de gerekli müracaatları yaparak ev üzerine aile konutu şerhi koydurabilirler.
Aile konutu üzerine haciz konulması halinde
Üzerinde aile konutu şerhi bulunan bir taşınmaz üzerine, taşınmaz malikinin (borçlu eşin) borcu nedeniyle üzerine haciz konulabilir. Konulan haciz sonrasında borçlu yahut borçlu olmayan eş tarafından aile konutu iddiasına dayalı haczedilmezlik şikayetinde bulunulması gerekmektedir. Burada taşınmaz üzerine haciz konulduğunun öğrenilmesinden itibaren 7 gün içerisinde haciz kararı veren icra dairesinin bağlı bulunduğu icra hukuk mahkemesine başvuruda bulunularak dava açılmaması halinde telafisi imkansız zararların doğmasına ön verilebilecektir.
