13 yıl sonra ilk: Erdoğan-Paşinyan bugün görüşecek; Türkiye-Ermenistan normalleşme süreci hızlanabilir mi?

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, özel uçak "TUR" ile saat 10.20'de, 27 Avrupa Birliği (AB) ülkesinin yanı sıra AB üyesi olmayan 17 Avrupa ülkesinin davet edildiği Avrupa Siyasi Topluluğu toplantısına katılmak üzere, Çekya'nın başkenti Prag'a gitti. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bugün Prag'da yapacağı en önemli görüşmelerinden biri Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'la olacak. Türkiye ile Ermenistan arasında geçen sene sonundan bu yana süren normalleşme sürecinde.

Görüşmenin Türkiye-Ermenistan sürecine etkileri kadar Azerbaycan ile Ermenistan arasında tamamlanamayan kalıcı barış antlaşmasına da yansımaları olup olmayacağı merak ediliyor.

BBC Türkçe'nin haberine göre, Batı, anlaşmanın sağlanması için Türkiye’den savaşı kazandığı için hemen hiçbir konuda esneklik göstermeye yanaşmayan Azerbaycan üzerindeki etkisini kullanmasını bekliyor.

Avrupa Siyasi Topluluğu'nun ilk toplantısı

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un girişimiyle oluşturulan Avrupa Siyasi Topluluğu ilk toplantısını Avrupa Birliği dönem başkanı Çekya’nın başkenti Prag’da 6-7 Ekim günlerinde gerçekleştirecek.

Toplantıya 27 Avrupa Birliği ülkesinin yanı sıra aralarında Türkiye, Birleşik Krallık, Ukrayna, Azerbaycan, Ermenistan ve Balkan ülkelerinin de olduğu 17 ülke daha katılacak.

Hükümetlerarası bir formatta ve ülkelerin eşit statüde katılacakları bu ilk toplantıda, Avrupa Siyasi Topluluğu’nun küresel ve bölgesel sorunlar karşısında nasıl bir yön izleyeceği, çalışma esasları gibi ana konuları ele alması bekleniyor. Türkiye, AB’ye tam üye adayı statüsüne halel gelmemesi koşuluyla Prag’daki toplantıya katılıyor.

En dikkat çeken görüşmelerden biri Erdoğan-Paşinyan görüşmesi

6 Ekim’de yapılacak ilk genel oturumun ardından toplantıya katılan liderlerin ikili görüşmeleri için vakit ayrıldı. Bu kapsamda, en dikkat çekici ve önemli görüşmelerden bir tanesinin Türkiye ve Ermenistan liderleri arasında olması bekleniyor.

İki ülke arasında en son en üst düzey görüşmeler 2008 senesinde dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Türkiye-Ermenistan futbol maçını izlemek üzere Erivan’a gitmesi ve dönemin Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan’ın 2009’da Bursa’da oynanan ikinci maça gelmesi vesilesiyle gerçekleşmişti. Futbol diplomasisi adı verilen o dönemki çabalar iki ülke arasında diplomatik ilişkilerin tesis edilmesi, sınırların açılması ve ikili ilişkilerin geliştirilmesini amaçlayan iki protokolün imzalanması sonucunu vermiş ancak süreç özellikle Azerbaycan’ın yoğun tepkisi nedeniyle tamamlanamamıştı.

İki ülke liderleri arasında 13 sene sonra gerçekleşecek görüşme ise daha farklı çerçevede gerçekleşecek.

Azerbaycan’ın 2020 sonunda yaşanan savaşta Dağlık Karabağ’daki topraklarını Ermenistan’dan geri alması, hem Kafkasya bölgesindeki 30 yıllık statükonun değişmesine, hem de Ankara-Erivan arasındaki normalleşme sürecine Bakü’nün tepkisini kaldırmasına yol açtı.

Bu durum da Erdoğan ve Paşinyan’ın Kafkasya’nın tamamını ilgilendiren iki temel konuyu ağırlıklı olarak ele alacaklarını göstermesi bakımından önemli.

Türkiye-Ermenistan normalleşme süreci hızlanabilir mi?

İki liderin gündemindeki ilk konu doğal olarak normalleşme süreci ve bundan sonra atılması gereken adımlar olacak.

Ocak ayında Moskova’da başlayan görüşmeler kapsamında Türk ve Ermeni özel temsilciler, Büyükelçi Serdar Kılıç ve Ermenistan Parlamento Başkan Yardımcısı Ruben Rubenyan dört kez görüştü. Kılıç ve Rubenyan’ın Eylül ayında yapmaları öngörülen beşinci toplantı, Azerbaycan ve Ermenistan güçleri arasında yaşanan şiddetli çatışmalar nedeniyle gerçekleşememişti.

Ermenistan, Türkiye ile normalleşmenin daha süratli olması, diplomatik ilişkilerin tesisi ve sınırların bir an önce açılmasını istiyor.

Türkiye normalleşmeyi Erivan-Bakü arasındaki barış antlaşmasına paralel götürmek niyetinde

Her adımı Azerbaycan’la koordineli atmaya özen gösteren Türkiye ise Ankara-Erivan arasındaki süreci Erivan-Bakü arasında devam ettirilen kalıcı barış antlaşmasına paralel götürmek niyetinde. Bu nedenle taraflar arasında bugüne kadar atılan adımlar, karşılıklı uçuşların başlatılması, üçüncü ülke vatandaşlarının kara sınırından geçişi için hazırlıkların yapılması gibi daha sembolik konuları kapsamıştı.

Bu kapsamda Erdoğan ve Paşinyan’ın Türk-Ermeni normalleşmesi ile birlikte Güney Kafkasya’nın tamamının barış ve istikrarı açısından önemli olan Azeri-Ermeni görüşmelerine odaklanmaları bekleniyor.