Emekli olacaklar dikkat! Doğru zaman açıklandı, maaş yükseltmenin sırları...

Yıl sonu yaklaşırken emekli olacak vatandaşların en çok merak ettiği konuların başında ‘ne zaman emekli olmalıyım, şimdi mi emekli olsam yeni seneye mi bıraksam?’ sorusu geliyor. Aslında merak edilen konu, sene sonuna kadar emekli olmakla, yeni senenin başında emekli olmanın maaşı ne kadar etkileyeceği. Kimileri de emekliliği gelse de biraz daha çalışıp emekli maaşını arttırmanın yollarını arıyor.

Peki, 2021’in sonuna kadar emeklilik dilekçesi vermekle, 2022’nin başında vermek arasında maaş açısından bir fark var mı? İşte, tüm merak edilenler...

Hürriyet gazetesi yazarı Noyan Doğan'ın bugünkü yazısı...

1)Emeklilik başvurusunu sene sonuna kadar mı, yoksa yeni senenin başında mı yapmak daha avantajlı?

2021’in sonuna kadar emekli olmakla, 2022’nin ocak ayında başvuru yapmak arasında emekli maaşı açasından belirli bir fark var. Sene sonuna kadar başvuruda bulunursanız bu yılın ocak ve temmuz emekli zamları emekli maaşınızı eklenecek, 2022’nin başında başvurursanız sadece yeni senenin ocak ayında zam tutarı aylığınıza eklenecek. Ayrıca emekli maaşının belirlenmesinde de fark olacak. 

2) Emekli maaşı nasıl belirleniyor?

İlk sigortalı olduğu tarih 2000 yılı öncesi ile 2000-2008 arası olanlar ve 2008 sonrası sigorta girişi olanların emeklilik maaşları farklı hesaplanıyor. En basit haliyle, yatırılan prim gün sayısı, aylık ortalama kazanç, enflasyon, büyüme hızı gibi faktörlere göre emekli aylığı hesaplanıyor. Ortalama aylık kazancın, prim gün sayısına göre hesaplanan aylık bağlama oranı ile çarpılması sonucu emekli aylığı tutarı belirleniyor. Ortalama aylık kazanç da dönemsel tüketici enflasyonuna göre hesaplanıyor ve büyüme hızının yüzde 30’u üzerine ekleniyor. Güncellenmiş aylık kazanç ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucu emekli maaşı belirleniyor, bu maaş da geçmiş enflasyon oranında artırılıyor.

3) İlk işe başlama tarihi önemli mi?

Önemli. Şöyle ki; 2000 yılından önce, SSK’lı girişi olanların emekli aylıkları kat sayı, aylık bağlama oranı ve gösterge rakamına göre hesaplanıyor. Aylık bağlama oranının da yüzde 60’ı, katsayı için de 12000 alınıyor. 2000-2008 arası ilk sigorta girişi olanlarda ise hesap değişiyor ve gösterge rakamı yerine güncelleme katsayısı kullanılıyor, büyüme rakamları ve TÜFE hesaba katılıyor. 2008 yılından sonra sigortalı olanlarda ise yine emekli maaşı formülü değişiyor ve aylık kazancın ortalamasına, güncelleme katsayısına, TÜFE oranına bakılıp hesaplama yapılıyor, aylık bağlama oranı yüzde 40 olarak ele alınıyor. 2021’de emekli olacaksınız, 2020 yılındaki güncelleme katsayısı baz alınıyor, 2022’de emekli olunacaksa 2021 yılının güncelleme katsayısına göre maaş hesaplanıyor. Ayrıca enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde emeklilik dilekçesinin yılbaşından sonra verilmesi daha avantajlı, enflasyonun düşük olduğu dönemlerde ise sene sonuna kadar emeklilik dilekçesi verilmesi daha avantajlı. Tabi burada büyüme hızının yüksek olması da emekli maaşını olumlu etkileyen faktör.

4) Memurlarda durum farklı mı?

Memurların, emekli maaşı, memur maaş katsayısına göre belirleniyor. Bu durumda sene sonuna kadar emeklilik dilekçesi verilirse son memur maaş katsayısına göre maaş belirlenir, yeni senede başvuru yapılırsa yeni katsayı üzerinden maaş belirlenir. Emekli ikramiyesi de emeklilik dilekçesinin verildiği tarihteki maaş katsayısı üzerinden ödenir.

5) Emekli olmayıp çalışmaya devam etsem maaşım düşer mi?

Emekli maaşının düşmesinde asıl etken aylık bağlama oranı. 2008 sonrasında yapılan düzenleme ile çalışma süresi uzadıkça aylık bağlama oranı düşüyor ve 20 yılın üzerinde prim ödeyenler daha fazla prim ödüyor ama karşılığında emekli aylığı düşüyor. Tabi bu durum tüm çalışanlar için geçerli değil. Yüksek prim ödenirse, yani tavandan prim ödenirse, emekli aylığı da o oranda yüksek olur. Ancak asgari ücret ve asgari ücretin biraz üzerinde maaşla çalışanlar emekli olmayıp, yüksek maaş alabilmek için daha fazla çalıştıklarında emekli maaşları her ay 2-3 lira düşer.

6) Kıdem tazminatı açısından sene sonuna kadar emekli olmakla yeni senede emekli olmak arasında fark var mı?

Fark var. Kıdem tazminatı tutarı ocak-temmuz ve temmuz-aralık olmak üzere senede iki kere değişiyor ve bu değişikliği de Hazine ve Maliye Bakanlığı açıklıyor. 2021’nin temmuz-aralık döneminde işçilere ödenecek kıdem tazminatı tavanı 8 bin 284 lira olarak belirlendi. Sene sonuna kadar emeklilik dilekçesini verirseniz kıdem tazminatı bu tavan üzerinden hesaplanır, 2022’nin başında emekli olursanız yeni açıklanan tazminat tavanı üzerinden hesaplama yapılır. Örneğin, bu yılın ocak-haziran döneminde emekli olanların kıdem tazminatı tavanı 7.638 lira üzerinden hesaplandı, sene sonuna kadar emekli olacakların ise 8 bin 284 lira üzerinden hesaplanacak.