Alp Er Tunga'nın mezarı mı bulundu? Alp Er Tunga kimdir?

Gazi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Necati Demir, efsanevi Türk hakanı Alp Er Tunga’nın mezarını bulduğunu iddia etti. Efsanevi bir kimliği olan Alp Er Tunga’nın mezarının nerede olduğu yıllardır araştırılıyor.  Prof. Dr. Necati Demir'in iddiasından sonra Alp Er Tunga'nın kim olduğu araştırılmaya başlandı. İşte Alp Er Tunga kimdir...

Tarihi kayıtlara göre ‘Türk Hakanı’ Alp Er Tunga M.Ö. 7. yüzyılda yaşadı. Saka Türklerinin lideriydi. İranlılarla mücadele etti. Hakkındaki efsanelere göre Türkistan, İran’ın bir bölümü ve Azerbaycan’ı kapsayan bölgede ‘Turan İmparatorluğu’ kurmuştu. Türk tarihinin en eski edebi ve siyasi metinlerinden kabul edilen Divan-ı Lügat-it Türk’te de Kutadgu Bilig’de de adil bir hükümdar ve kahraman bir savaşçı olarak adı geçiyor.

İranlı şair Firdevsi’nin meşhur Şehname’sinde ise Alp Er Tunga ‘Afrasiyab’ sıfatıyla ‘İran’ın baş düşmanı’ olarak tasvir ediliyor. Selçuklu Türklerinin de atası kabul edilen Alp Er Tunga’nın mezarı bugüne kadar daha çok yine Türkmenistan’daki Merv şehrinde aranıyordu. Çünkü Merv, Alp Er Tunga’nın kurduğu, bir bilim ve kültür merkezi haline getirerek devletini yönettiği bir şehir olarak biliniyor. 2012 yılında da Alp Er Tunga’nın mezarının Merv’de bulunduğu gündeme gelmişti.

‘Detayları açıklayacağım’

Buhara şehrinde uzun süredir araştırma yapan Gazi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Necati Demir, Alp Er Tunga’nın mezarını bulduğunu iddia etti. Prof. Dr. Demir, keşfini şu ifadelerle duyurdu: “Türk dünyasına saygı ile duyurumuzdur... Türklüğün ortak atası Alp Er Tunga’nın mezarı Buhara’da tarafımca bulunmuştur. Türk dünyasına selam olsun...” Hürriyet’e konuşan Prof. Dr. Necati Demir, mezar yerine dair bir detay paylaşmadı ancak şunları söyledi: “Eski Arap ve Fars kaynaklarında Alp Er Tunga’nın mezarının Buhara’da olduğu geçiyordu. Bölgedeki tarihçi ve araştırmacılardan da destek aldım. Detaylarını önümüzdeki günlerde açıklayacağım.”

Bu konuda çalışan akademisyenlere göre ise özellikle Alp Er Tunga’nın mezarı konusunda çok ‘temkinli’ olmak gerekiyor. Zira Alp Er Tunga’nın nerede ve ne zaman yaşadığına dair kesin bir bulgu henüz tespit edilebilmiş değil.

Tarihçiler ne diyor?

Prof. Dr. Ahmet Taşağıl: Alp Er Tunga efsanevi bir kişilik. Gerçekten yaşayıp yaşamadığı bile henüz somut verilerle tespit edilebilmiş değil. Dolayısıyla Alp Er Tunga’nın mezarının bulunabileceğini de düşünmüyorum. Bu konuda temkinli olmak gerekir.

Doç. Dr. Murat Özkan: Alp Er Tunga’nın yaşadığına inanılan döneme kadar somut unsurlara ulaşmak çok zor. Bu nedenle Alp Er Tunga’nın mezarının bulunduğuna dair araştırmanın kaynaklarına ve bulgulara bakmak lazım. Bu iddiaları ortaya atan hocamızın ilerleyen günlerde açıklayacağı verilere göre bir değerlendirme yapmak daha mantıklı olacaktır.

Doç. Dr. Murat Öztürk: Alp Er Tunga’nın yaşadığı veya gerçek bir kişi olup olmadığı belli değil. Ayrıca yaşadığı kesin olan birçok hükümdarın mezar yeri bile henüz tespit edilememiştir. Her şeyden önce Alp Er Tunga’nın ne zaman ve nerede yaşadığının tartışmaya yer bırakmayacak şekilde ispat edilmesi gerekir. Sonra o mezarın ona ait olduğuna dair de somut bulgular olması gerekir. O kadar eski devirler için ve de böylesi efsane olarak ön plana çıkmış ve gerçekliği kesin olmayan biriyle ilgili mezar yeri konusunda net görüş ortaya konması çok zordur.

Alp Er Tunga kimdir?

Alp Er Tunga, veya Alp Er Tonğa (Altay Türkçesi: İlb Er Tonga], efsanevi bir Türk hakanıdır. Alp" (alp, yiğit, kahraman, bahadır)[, Er" (er, erkek, adam) ve tonğa" (babür/bebür) anlamındadır. Zaman zaman Saka Hanı olarak bahsedilir.

Tunga sözcüğü aslında leopar cinsinden yırtıcı bir hayvanın adıdır. Bir yiğitlik simgesi olarak alplara isim diye verilir. Uzun saçlı olmak Tunga’yı çağrıştırdığı için alpler saç uzatırlar. Ayrıca cengaverler yırtıcı hayvanların özellikle de Aslan, kaplan, pars, tunga gibi hayvanların postlarını giyerler. Bu postlar savaşçılığın sembolüdür. Alpar Tunga Han, yanında iki tane tunga (leopar) ile resmedilir, sırtında da bir post vardır, postun dişleri başının üzerinden görünür. Tüm Türk Dünyasında olduğu kadar, İran ve Ortadoğu halklarının pek çoğu tarafından tanınır. Selçukluların 33 atasından biri olarak sayılır. Yeraltındaki 100 sütunlu demir sarayında yaşar. Alpar (Alper) sıfatıyla anılır. İran mitolojisinde adı Afrasyab olarak geçer.

Alp Er Tunga'nın, Turancılarca Türklerin eski atalarının soyundan geldiği öne sürülür. Ayrıca, Divân-ı Lügati't-Türk'te ve Kutadgu Bilig’de, İran destanı Şehnâme'nin kahramanlarından Efrasiyab (Afrasyab)'la aynı kişi olduğu belirtilir. Şehname'ye göre İran - Turan savaşları sırasında Zaloğlu Rüstem ile giriştiği mücadele sırasında pusuya düşürülüp öldürülmüştür. Öldürülmesiyle ilgili Alp Er Tunga Sagusu, Divân-ı Lügati't-Türk'ün çeşitli yerlerinde örnek metin olarak verildiği söylenmektedir.

Kaynak: Hürriyet.com.tr