Astronot mu? Kozmonot mu? Aralarındaki fark nedir?
Astronot ve kozmonot terimleri, uzay uçuş programlarında görev yapan kişiler için kullanılır. Fakat bu iki terim neredeyse aynı anlama gelir. Ama Rusya ve ABD arasında yaşanan rekabet bu terimlere de yansıyor. Bu terimler, Ruslar ile Amerikalıların uzay çalışmalarındaki rekabeti sonucunda ortaya çıkar. Kozmonot nedir, nasıl olunur? İşte, merak edilen tüm detaylar. Astronot ile Kozmonot terimlerinin ikisi de ‘bilimsel bir araştırma ve açıklama yapmakla görevli olan uzay insanı’ anlamına gelir.
Rus Uzay Ajansı tarafından eğitim almış ve sertifika sahibi olmuş insanlara kozmonot, ESA, NASA, CSA ya da JAXA tarafından eğitilmiş sertifika sahibi olmuş kişilere ise, astronot ismi verilir.
Kozmonotlar, uzayda görev almak için Rus Uzay Ajansı tarafından eğitilmiş ve sertifikalandırılmış kişilerdir. Kozmonot kelimesi, Yunancada kullanılan kosmos ve nautes kelimelerinin birleşiminden ortaya çıkmıştır. Kozmos = evren, nautes = denizci anlamına gelir. İki kelime birleştiği zaman bunun Türkçedeki karşılığı “evrenin denizcisi” anlamına geliyor.
Astronot ve kozmonot arasında çok önemli farklılıklar yoktur.
Tek fark; Amerika tarafından eğitilmiş uzay insanlarına ve sertifika verilmiş olan kişilere astronot, Rusya tarafından eğitilmiş kişilere ise, kozmonot ismi verilir. Kozmonotlar ve astronotlar Uluslararası Uzay İstasyonu’nda birlikte görev yaparlar. Aralarındaki küçük farklılıklar ise şu şekildedir;
Kozmonotlar sadece RSA (Rus Uzay Ajansı) tarafından eğitim alabilirler ve sertifikalandırılırlar. Astronotlar ise, NASA (Amerikan Uzay Ajansı), ESA (Avrupa Uzay Ajansı), JAXA (Japon Uzay Ajansı) ya da CSA (Çin Uzay Ajansı) tarafından eğitilerek sertifikalandırılırlar.
Türkiye'de Türk Dil Kurumu tarafından 2005 yılında "Astronot" sözcüğü için Türkçe karşılık olarak "gökmen" ve "uçman" sözcükleri önerilmiştir. 2021 yılında ise Türkiye Uzay Ajansı başkanı Serdar Hüseyin Yıldırım Özbekçe'de "astronot" ve "uçurcu" anlamında bulunan Arapça-Farsça kökenli "fezagir" sözcüğünün kullanılmasını önermiştir.