Avrupa Birliği'nin aşı üreticileriyle gerginliği büyüyor

Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Charles Michel, koronavirüse karşı geliştirdiği aşının AB ülkelerine tedariğinde kesinti yapacağını açıklayan AstraZeneca gibi ilaç firmalarına karşı yasal yollara başvurma seçeneğini gündeme getirdi.

4 ülke başbakanları mektuplarında aşılara hızlı onay çıkması için güçlü bir mesaj verilmesini istemişti. Michel'in cevabı ise "Sizin öneriniz ancak üreticilerin tedarik için yeterli stokları bulunması durumunda işe yarayabilir" oldu. Michel, bazı ilaç şirketlerinin teslimatlarda gecikeceklerini hatırlattı.

Tedarikte yüzde 60'tan fazla kesinti yapacağını açıklayan AstraZeneca ya da iki hafta yaklaşık yüzde 8 eksik teslimat yaptıktan sonra normal üretim seviyesine dönen Pfizer-BioNTech'in adını vermeyen Michel, şu ana kadar ilaç firmalarının gecikmeler hakkındaki yanıtlarının, AB'yi tatmin etmediğini aktardı.

Michel, firmalarla diyaloğun devam edeceğini ancak AB'nin aşı arzı konusunda güçlü bir duruş göstermesi gerektiğini belirtti. Michel, AB Komisyonunun AB içinde üretilen aşıların ihracatının şeffaf yürütülmesi için önerdiği mekanizmayı desteklediğini bildirdi.

122. madde tehdidi

Michel, "Firmalarla tatmin edici bir çözüme ulaşılamaması halinde tüm seçenekleri incelemeli ve (AB antlaşmalarında bulunan) tüm yasal araçlardan ve hukuki tedbirlerinden faydalanmalıyız" ifadesini kullandı.

Michel, AB'nin İşleyişine Dair Antlaşma'nın 122. maddesinin bu tedbirler arasında değerlendirilebileceğini, bu sayede etkili aşı üretimi ve arzının sağlanabileceğini vurguladı.

Michel'in gündeme getirdiği 122. madde, başta enerji alanında olmak üzere bazı ürünlerin arzında ciddi zorlukların ortaya çıkması halinde AB Konseyi'ne ekonomik duruma uygun tedbirler uygulama yetkisi tanıyor.

AB'den izinsiz aşı ihracatı mümkün olmayacak

AB, AstraZeneca ila yaşanan ihtilaftan sonra COVID-19 aşısı için ön alım anlaşması imzaladığı firmaların AB ülkelerindeki tesislerinde üretilen aşıların, diğer ülkelere satışına da sınırlama getiriyor.

Yarın resmen duyurulacak mekanizmayla AB ile anlaşması bulunan firmaların AB ülkelerindeki tesislerinde üretilen aşılar diğer ülkelere izinsiz satılamayacak.

Firmaların izin alabilmesi için yılın ilk çeyreğinde AB'ye sağlamayı taahhüt ettiği miktardaki aşıyı iletmesi gerekecek. Mekanizma şimdilik 2021'in ilk çeyreği için uygulanacak. Gerekli görülmesi halinde mekanizmanın kapsamı aşı üretimindeki ham maddeleri içerecek biçimde genişletilebilecek veya süresi uzatılabilecek.

AB ile AstraZeneca arasında patlak veren tedarik ihtilafı henüz çözülemedi. AstraZeneca ile Oxford Üniversitesinin geliştirdiği COVID-19 aşısının bu hafta beklenen AB onayı sonrasında AB ülkelerine dağıtımının başlaması bekleniyordu.

Ancak AstraZeneca'nın hafta başında AB'ye yılın ilk çeyreği için tedariki yüzde 60 eksik yapacağı açıklandı. AB tarafı ise kesintinin daha fazla olacağını belirtiyor. AB'nin 100 milyon doz beklerken bunun dörtte birini alabileceği ifade ediliyor.

AB, İngiliz-İsveç şirketi AstraZeneca'nın eksik teslimatına tepki göstererek yükümlülüklerine uymasını istiyor. Şirket ise tedarik konusunda sözleşmede "en üst seviyede çaba gösterilmesi" yönünde bir madde bulunduğunu ve tedarik için en üst çabayı gösterdiğini savunuyor.

AstraZeneca'nın AB içindeki fabrikalarda üretimin az olması nedeniyle birlik ülkelerine beklenenden az aşı dozu göndereceği haberleri üzerine AB yetkilileri, İngiltere'de bulunan ve üretimin fazla olduğu AstraZeneca fabrikalarından aşı gönderilmesini talep ediyor.

AstraZeneca ile AB arasında 400 milyon doz aşı için sözleşme geçen yaz imzalanmıştı. Aşının geliştirme sürecini hızlandırmak amacıyla AB'nin 336 milyon avro ön finansman sağladığı açıklanmıştı.