Dünya'da bir ilk! Koronavirüs 3 boyutlu olarak görüntülendi

Fırat Üniversitesi Sivil Havacılık Meslek Yüksekokulu Öğretim Üyesi Dr. Ümit Çelik, küresel tehdit olmaya devam eden koronavirüsü hem izole ettiklerini hem de yerli üretim olan atomik kuvvet mikroskobu ile 3 boyutlu olarak görüntülediklerini söyledi. 3 boyutlu görüntülenmenin özellikle aşı çalışmalarında büyük yardımı olacağını ifade eden Dr. Çelik, "Koronavirüse karşı bilimsel açıdan nasıl bir katkıda bulunabiliriz diye düşünüyorduk. Fırat Üniversitesi'nde yürütülen çalışmalar ile koronavirüs hem izole edildi hem de 3 boyut olarak yerli üretim olan atomik kuvvet mikroskobu kullanılarak görüntülendi. Mikroskop ODTÜ'de Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanı ve aynı zamanda hocam Prof. Dr. Ahmet Oral tarafından SANTEZ ve TÜBİTAK projeleri ile geliştirildi. Geliştirilme aşamalarında ben de aktif olarak yer aldım.

Yüksek lisans ve doktora çalışmalarımda biyomolekülleri kendi ortamlarında görüntülenebilmesine olanak sağlayan atomik kuvvet mikroskobunu geliştirdim. Bu tecrübeyi koronavirüsü görüntülemek için kullanmak istedik ancak virüse ulaşmamız zor oldu. Görüntüleyebilmek için ilk aşamada virüsün izole edilmiş olması ve BSL 3 sınıfı yüksek güvenlikli laboratuvarlar gerekiyor. Sonrasında Fırat Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Kutbeddin Demirdağ ile görüştüğümde üniversitede bu virüsün izole edildiğini öğrendim. Prof. Dr. Şükrü Tonbak ve ekibi tarafından izole edilen koronavirüsü görüntülemeyi hedefledik ve bunu başardık" diye konuştu.

'Dünyada bir ilk'

Dr. Ümit Çelik, virüsün ilk olarak Rusya'da elektron mikroskobu kullanılarak görüntülendiğini anımsatarak, şunları kaydetti:

"Koronavirüsü elektron mikroskobu ile görüntüleyebilmek için bunu boyama, dondurma ve kesit alma gibi işlemler gerekiyor. Bu da virüsün ana yapısının bozulmasına sebep oluyor. Dolayısıyla bozulmuş bir yapıyı görüntülüyorsunuz. Koronavirüs şimdiye kadar elektron mikroskobu tekniğiyle görüntülenmişti. Atomik kuvvet mikroskobu ile üç boyutlu olarak ilk defa görüntülenmiş oldu. Bildiğimiz kadarıyla dünyada da atomik kuvvet mikroskobu ile koronavirüsü ilk görüntüleyen grup olduk. Bu çalışmayla, virüs morfolojisi, büyüklüğünü elde etmeye olasılığı, virüs partiküllerinin yüzeydeki durumları ve virüsün değişik ortamlara karşı tepkisi incelenebilir. Örneğin PH ve değişik sıcaklıklar için olabilir. Geliştirilen aşı çalışmaları kapsamında antikorların veya ilaçların virüslere etkisinin görüntülenmesi ve dinamik olayların izlenmesini sağlayabiliriz."