Evini kiralayanlar dikkat! Başınız fena halde ağrıyabilir!

Eviniz var ve kiralıyorsunuz. Ancak kiracınızdan aldığınız kiralama bedeli evinizin emlak değerinden fazlaysa başınız fena halde derde girebilir, ciddi cezalar ödeyebilirsiniz. Peki evinizin emlak değerini nereden nasıl öğreneceksiniz? İşte detaylar.

Maliye, son dönemde evinin kiralama bedelini emlak değerinin altında gösterenler ya da kiralayanların peşine düştü. Gelir Vergisi Kanunu'nun 73. maddesine göre ev sahipleri, evlerini emlak vergi değerinin yüzde 5'inden daha bir ücretle kiraya veremiyor. Örnek vermek gerekirse 300 bin lira emlak vergi değeri olan bir gayrimenkulün kira gelirinin yıllık 15 bin liradan aşağı olması imkansız. Yani bu evin aylık kirasının en az bin 250 lira olması gerekiyor. Eğer evin kiralama bedeli bu rakamın altında gösterilmişse yetkililer hemen soruşturma başlatıyor. Tespit sonucunda da ev sahibinden aradaki farkın vergisini cezalı olarak talep ediyor.

Peki evinizin emlak vergi değeri 300 bin lirayken sizin kiracınızdan aldığınız yıllık ücret gerçekten 15 bin liranın altındaysa ne olacak? Maliye bu durumda da ceza kesiyor mu? Yani ödenmeyin kiranın vergisini de hem de cezalı olarak ödemenizi istiyor mu?

Maliye yüzde 5’lik emsal kira bedeli konusunda mülk sahiplerine esneklik tanıyor. Özet olarak Gelir İdaresi Başkanlığı'nın 13 Temmuz 2011 tarih ve 956 sayılı özelgesine göre  "Gerçekte yüzde 5’in altında kira geliri elde etmişseniz, tahsil ettiğiniz kira gelirine ilişkin havale makbuzu, banka dekontu ve kira sözleşmesi gibi belgeleri saklayın, istenildiğinde de bize ibraz edin, o zaman evin değerinin yüzde 5’nin altında kira geliri beyan ettiniz diye cezalı duruma düşmezsiniz” diyor. 

Peki evin emlak vergisi değeri nasıl hesaplanıyor?

Hürriyet'ten Ahmet Karabıyık'ın haberine göre büyükşehirlerdeki mülk sahipleri belediyeye ödedikleri emlak vergisi tutarını beş yüzle çarptıklarında emlak vergi değerine ulaşabilir. Konutun değerinin binde 2'si emlak vergisi olarak ödeniyor. Buradan yola çıkarak iİki taksitte toplam bin lira emlak vergisi ödenen konutun emlak vergi değeri 500 bin lira olarak hesaplanıyor.

Büyükşehir dışındaki mülk sahipleri ödedikleri emlak vergisi tutarını binle çarpmaları gerekiyor. İki taksitte toplam 500 lira emlak vergisi ödenen konutun emlak vergi değeri 500 bin lira olarak hesaplanıyor. Konutun değerinin binde 1’ni emlak vergisi olarak ödedikleri için.. ödenen emlak vergisi dikkate alınarak formülle hesaplandığı gibi, belediyelere başvurularak da ilgili gayrimenkulün emlak vergi değeri öğrenilebilir.

Anne, baba, çocuk, torun veya kardeşin kira ödemeksizin oturduğu konut için, konut sahibi vergi ödemiyor. Aynı kişiye (yakınına) ikinci bir konut da tahsis edilmiş ise bu avantaj kalmıyor, emsal kira bedeli üzerinden ev sahibi (ikinci konut için kira almasa da) vergisini ödüyor. Konutların mal sahiplerinin, usul-füru (üstsoy-altsoy) veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi durumunda emsal kira bedeli esası uygulanmıyor.

Mülk sahibi, konutunu kira almadan sadece annesi, babası, çocuğuna ve kardeşine tahsis ettiğinde (emsal kira bedeli üzerinden) vergisi istenmiyor. Ancak; amca, dayı, hala, teyze, kayınvalide ve kayınpederin, arkadaşın kira ödemeden oturduğu konut için emsal değer üzerinden vergisinin ödenmesi gerekiyor.

Ana, baba, çocuk, kardeş, torun için konut kirası alınmadığı durumda emsal kira bedelinden vergi ödenmesi gerekmiyor. Ancak işyerini; aynı kişilere (Anne, baba, çocuk veya kardeşe) tahsis eden için bedelsiz kullanım da olsa ‘emsal kira bedeli’ üzerinden vergi ödenmesi gerekiyor.

İşyerlerinde stopaj uygulaması da var. Peri kira stopajı nasıl olacak? Gelir vergisi stopajı ancak ödeme yapıldığı durumda söz konusu olduğundan, işyeri eğer bedelsiz olarak yakınlara tahsis edilmişse, stopaj hesaplanması-ödenmesi gerekmeyecek. Ancak mülk sahibinin emsal kira bedelin üzerinden gelir vergisi beyannamesi verme yükümlülüğünü (beyan sınırı da dikkate alınarak) yerine getirmesi gerekiyor.