EYT'lilerin hakları neler olacak? Geri sayım başladı! İşverenler ve esnaflar hazırlıklı olmalı! SGK, Bağ-kur ve Emekli Sandığı...

EYT'li vatandaşlar, 8 Eylül 1999 tarihine kadar ilk defa sigortalı olsa, tüm kollara tabi prim ödemesinin yapılsa, sigortalılık süresi tamamlansa, prim gün sayısının da tamamlansa dahi eğer çalışma hayatı devam ediyorsa emeklilik için başvuruda bulunamazlar. Tüm şartları tamamlayan ve çalışma hayatı devam eden vatandaşlar, emekliliğe başvuru yapmak için işlerin kod 8 yani emeklilik nedeniyle işten çıkış yapılması gerekmektedir. İşten çıkış yapıldıktan sonra emekliliğe başvurmak için ister Sosyal Güvenlik Kurumu'na gidebilir, ister iadeli taahhütlü posta yoluyla ya da e-Devlet üzerinden yapabilirler. Peki, işten çıktıklarında EYT'liler sosyal haklardan faydalanabilecekler mi? EYT'liler için hangi haklar mevcut? EYT'liler kıdem tazminatı alabilecek mi?

EYT'liler emeklilik nedeniyle işten çıkışlarda sosyal haklar mevcut

Emeklilik nedeniyle işten çıkış yapıldığında kıdem tazminatı ve ikramiyeler personele ödenmektedir. Bu yasa ile işverenler ve esnaflarda emekli olacaklar. Çalışanlar SGK'dan, işverenler Bağ-kur'dan, memurlar da Emekli Sandığı'nda emekli olacaklar.

Çalışanların emekli olmak işten ayrıldıklarında sosyal hakları da mevcut olacak. Kıdem tazminatı, kullanılmamış yıllık izinler hakları var. Emeklilik planları yapılırken özellikle işverenler, bu hesapları da hesaba katmalılar. 

Günümüzde kendi isteği dışında işten çıkartılanlar ve emekli olanlar kıdem tazminatı haketmektedir. Son iş yerinden en az bir yıllık çalışmaları olan ve emeklilik nedeniyle işten çıkacak olan kişiler kıdem tazminatı alabilirler. Kıdem tazminatı, bir yıllık çalışma için 1 brüt ücret şeklinde hesaplanır, bu ücret üzerinden sadece damga vergisi kesilir ve o şekilde kıdem tazminatı ödenir. Örneğin; ortalama on yıl bir işte asgari ücret ile çalıştınız, EYT yasası çıktı ve emeklilik nedeniyle işten çıkış yaptınız. Bu durumda ödenecek kıdem tazminatı damga vergisi çıkarıldığında bugünkü rakamlar ile 64 bin 500 TL olacaktır. 

Ocak ayından itibaren maaşlara yapılacak zammın devlet memurlarına, sigortalı çalışanlara, emeklilere yüzde 50 oranında olması bekleniyor. TÜİK verilerinin üzerinde bir zam yapılacağı beklentisi var. Böylece yapılan bu zamların ardından kıdem tazminatının tavanı da değişecek. 

EYT'li çalışanları olan işverenler ve esnaflar hazırlıklı olmalılar

Bu durumda esnaf ve işverenlerin hazırlıklı olması gerekiyor. EYT yasasının çıkması ile beraber yüzbinlerce vatandaş emeklilik için başvuru yapacak. Bu da demek oluyor ki birçok insan emeklilik nedeniyle işten çıkarak kıdem tazminatına hak kazanacak. Durum böyle olduğunda kıdem tazminatı ve kullanılmayan yıllık izinlerine ödemeleri yapacak iş verenlerin bütçe için hazırlık yapmaları gerekiyor. Kıdem tazminatına yeni yılın ilk veya ikinci günü bile başvurulsa yeni yılın zamlı maaşından tazminat belirlenmektedir. Bu sebeple planlar ona göre yapılmalı.

Çalışanların eksik günleri var ise doğum borçlanması, askerlik borçlanması ya da yurt dışı borçlanması hangisini yapacağını belirlemeli. Bu tarz borçlanmalar da asgari ücret oranına göre belirleneceği için kıdem tazminatı artış gösterirken borçlanmalar da artış gösterebilir. Bu noktada iyi bir plan yapmak gerekecektir.