İstanbul başkanını ararken geçmişten bu güne İstanbul'un belediye başkanları

31 Mart 2019 tarihinde yapılan yerel seçimlerin üzerinden 17 gün geçti. Kesin olmayan sonuçlara göre Ekrem imamoğlu İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na seçildi. AK Parti seçimlerin yenilenmesi için olağanüstü başvuru yaptı. İstanbul'daki yerel seçim sonuçlarına dair tartışmalar sürerken geçmişten günümüze İstanbul'un belediye başkanlarını www.tv100.com.tr olarak sizler için derledik...

Cumhuriyet döneminin ilk yerel yöneticisi: Haydar Bey

Cumhuriyet ilan edildiğinde İstanbul’da yerel yönetici olarak Haydar Bey (Yuluğ) görev yapıyordu.

Valilikle İstanbul kent hizmetlerini birleştiren 1930 tarihli Belediye Kanunu ile şehremaneti son buldu ve şehremini tabiri de tarihe karıştı.

1938 yılına kadar görevde kaldı

14 Ekim 1930’da yerel seçimler yapıldı. İstanbul Umumi Meclisi, Vali ve Belediye Başkanı Muhittin Üstündağ tarafından 6 Kasım 1930’da açıldı.  Emniyet Genel Müdürü iken İstanbul Valiliği'ne atandıktan kısa bir süre sonra Özel İdare ile Belediye birleştirildiğinden, Şehreminliği görevi de kendisine verildi. On yıl dört ay yirmi gün Vali ve Belediye Reisliği'nde bulundu. Memurluk süresi Atatürk devrimlerini uygulama ve kesinleştirme dönemini kapsamaktadır.

Muhittin Üstündağ, güzel İstanbul’a Şehir Tiyatroları'nı kazandırdı, şehrin imar planının hazırlanmasına önayak oldu.Atatürk Köprüsü'nü yaptırdı. Eminönü Meydanı'nda geniş ölçüde istimlaklere girişti ve meydanı tanzim ettirdi. İstanbul’da ilkokul seferberliğine de ilk başlayan Üstündağ oldu. Ayrıca onun gayretiyle yaptırılan çeşitli yollar günümüzde halen kullanılmaktadır.

11 yıl görevde kaldı, su ve elektrik surununu çözdü

Lütfi Kırdar 8 Aralık 1938'de İstanbul Vali ve Belediye Başkanlığı'na atandı. Dr. Kırdar, ilk olarak İstanbul'un su ve elektrik işlerine el attı ve çok kısa bir zaman içinde Terkos suyunu kişi başına 48 litreden 184 litreye yükseltti. Anadolu yakasındaki su tesislerini de genişleterek Elmalı Bendi’ne verilen 7300 metreküp suyu 10 bin 500 metreküpe çıkardı. Temizlik işlerinin ödeneğini 460 bin liradan 2.5 milyon liraya yükseltti.

Bu arada imar işlerine de el atan Kırdar, yeni yollar yapmaya koyuldu. Taksim Meydanı'nın düzenlenmesi de Kırdar döneminde yapıldı. Meydanın Şişli tarafında bulunan Taksim Kışlası'nı yıktırarak Halaskargazi Bulvarı'nı Taksim'e bağladı. O dönemde stadyum olarak kullanılan ve İstanbul'un en zarif tarihi eserlerinden biri olan Taksim Kışlası'nın yıkılmasının hata olduğunu yıllar sonra kabul etti. Buradaki stadyumu kaldırdı, ardından da Dolmabahçe Stadyumu'nu yaptırdı. Eminönü'ndeki Yeni Cami ve Mısırçarşısı'nın çevresinin düzenlenmesini sağladı.

Şişli tarafında bulunan Taksim Kışlası'nı yıktırarak Halaskargazi Bulvarı'nı Taksim'e bağladı. O dönemde stadyum olarak kullanılan ve İstanbul'un en zarif tarihi eserlerinden biri olan Taksim Kışlası'nın yıkılmasının hata olduğunu yıllar sonra kabul etti. Buradaki stadyumu kaldırdı, ardından da Dolmabahçe Stadyumu'nu yaptırdı. Eminönü'ndeki Yeni Cami ve Mısırçarşısı'nın çevresinin düzenlenmesini sağladı.

"Yeşilaycı" belediye başkanı

Türkiye Sosyal Psikiyatri Derneği’nin kurucusu ve başkanı olan Fahrettin Kerim Gökay “Yeşilaycılık” konusundaki etkili çalışmalarının yanı sıra, İstanbul Valiliği ve Belediye Başkanlığı sırasında esnafı sık sık denetleyerek fiyatları indirmesi, sarhoşları kent dışına çıkarması gibi ilginç uygulamalarıyla da gündemde kaldı.

Sağlık ve maarif şûraları üyeliklerinde, Türkiye Kızılay ve Yeşilay dernekleri başkanlıklarında bulundu. 1949 yılında İstanbul valiliği ve belediye başkanlığına getirildi. Bu görevini 1957 yılına kadar DP iktidarı döneminde de sürdürdü.

Başkanlığı 5 ay sürdü

Mümtaz Tarhan 29.11.1957 – 11.05.1958 tarihleri arasında 5 ay 13 gün İstanbul'un belediye başkanlığı görevini yürüttü. Tarhan görev yaptığı süre içinde İstanbul’un temizliğini sağlama yönünden kente büyük yararı oldu. Tarhan, bütün ailelerin şikayetçi olduğu “Çocuk Kumarhaneleri” yani her türlü oyun salonlarını kapatmış, şehrin temizliği için de “Tükrük Yasağı” olmak üzere sıkı tedbirler almıştır.

Darbeye kadar görevde kaldı

Ethem Yetkiner 14 Mayıs 1958 yılında İstanbul Valiliği ve Belediye Başkanlığı'na atandı. İstanbul Özel İdaresi'yle Belediye'nin ayrılması üzerine 24 Aralık 1958 tarihinde Belediye Başkanlığı'ndan ayrıldı. Valilik görevi 27 Mayıs 1960 tarihine kadar devam etti.

En kısa görevde kalan belediye başkanı oldu

Şefik Erensü 14 Haziran 1960 - 24 Eylül 1960 tarihleri arasında görev yapmıştır. Erensü İstanbul'da yerel yönetici olarak 4 ay görevde kalmıştır.

CHP'den siyasete atıldı

Necdet Uğur 28 Şubat 1963-9 Aralık 1963 tarihleri arasında görev yaptı. Uğur, daha sonra siyasete atılarak Cumhuriyet Halk Partisi'nden milletvekili seçildi. Ayrıca 1977’de İçişleri, 1978-1979 yılları arasında da Milli Eğitim Bakanlığı yaptı.

İsmi alt ve üst geçitte yaşıyor

Haşim İşcan, 1963’te CHP’den tek dereceli seçimde İstanbul’un belediye başkanı oldu.
İstanbul'da Saraçhane (Haşim İşcan Geçidi), Unkapanı Geçidi, Eminönü Meydanı yaya köprüsü, Karaköy Yeraltı Geçidi ve çarşısı, Üsküdar Meydanı gibi eserlere imzasını attı, birçok sokağın onarımı, genişletilmesi ve asfaltlamasına katkıda bulundu.
Geçirdiği beyin kanaması sonrası komadan kurtulamayarak 11 Mart 1968’de vefat etti.

Halk Ekmek Fabrikası'nı kurdu

Ahmet Vamık İsvan, 1973 senesinde yapılan Türkiye genel seçimlerinde İstanbul Belediye Başkanlığına seçildi. 1977'de halka ucuz ve sağlıklı ekmek sağlamak için Halk Ekmek Fabrikası'nı kurdu. 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi'nde sıkıyönetim mahkemesinde Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu davasında yargılanarak 27 ay hapis cezasına çarptırıldı. Tahliyesinden sonra Sosyaldemokrat Halkçı Partisi'nde meclis üyeliği yaptı.

Tarlabaşı Bulvarı'nı yaptıran isim

Bedrettin Dalan Anavatan Partisi Kurucu Üyesi oldu ve 1984 yılında bu partiden İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı seçildi. 1989’a kadar sürdürdüğü belediye başkanlığı döneminde Üsküdar sahili imara açıldı ve bugünkü haline getirildi. 1986-88 arasında Tarlabaşı yıkımlarıyla bugünkü Tarlabaşı Bulvarı ortaya çıktı, Avrupa Yakası’ndaki meyve-sebze hali Unkapanı’ndan Bayrampaşa’ya, Anadolu Yakası’ndaki ise Kadıköy Rıhtım Meydanı’ndan İçerenköy’e taşındı.

İlk metro temeli onun döneminde atıldı

Nurettin Sözen, 1989 yerel seçimlerinde Sosyal Demokrat Halkçı Parti‘den İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığına seçildi. 29 Mart 1989 – 1 Nisan 1994 tarihleri arasında İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı yaptı.

Nurettin Sözen “Önce İnsan” sloganıyla başladığı belediye başkanlığı görevinde; Doğalgaz, yayalaştırma projeleri, hızlı tramvay, biyolojik arıtma ve çöp işleme tesisleri gibi hayati pek çok projeye imza attı. 1992 yılında “Çağdaş Tramvay” adıyla Cadde Tramvayları Aksaray-Sirkeci arasında ve devamında da Aksaray-Topkapı arasında çalışmaya başladılar.
İstiklal Caddesi yayalaştırılarak 1961’de seferlerine son verilmiş olan nostaljik tramvaylar tekrar hizmete girdi.

Belediye Başkanlığı döneminde İstanbul’un ilk metrosunun temelini 1992 yılının Eylül ayında başlattı.

1993 yılında patlak veren İSKİ Skandalı, belediye ile işçiler arasındaki sorunlara bağlı olarak yaşanan çöp sorunu ve yaygın su kesintileri nedeniyle çok yıprandı ve 1994 seçimlerinde tekrar aday olmadı.

İstanbul'a damga vuran isim: Recep Tayyip Erdoğan

Refah Partisi tarafından İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na aday olan Erdoğan, 27 Mart 1994'te gerçekleştirilen yerel seçimlerde yüzde 25,19 oy oranıyla seçimi ilk sırada tamamlayarak İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı oldu.
Erdoğan, Başkanlık döneminde, 4 milyar dolarlık bir yatırıma imza attı; trafik ve ulaşım sorununa karşı 50’den fazla köprü ve çevre yolu inşa edildi.

Önce vekaleten ardından seçimle başkan oldu

1994 yılında Refah Partisi’nden İstanbul Büyükşehir Belediye Meclis Üyesi seçildi. 2 Kasım 1998 tarihinde Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından boşalan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na seçildi. 18 Nisan 1999 tarihinde yapılan yerel seçimlerde Fazilet Partisi'nden Büyükşehir Belediye Başkanlığına seçildi. 6 yıl görevde kaldı.

İki dönem üst üste seçildi

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde Kendinden önceki eski Belediye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın sanat ve yapılar konusunda fahri danışmanlığını yapan Topbaş, Büyükşehire bağlı saray, kasır ve tarihi eserlerin onarımı ve dekorasyonunu organize etti. 28 Mart 2004 tarihinde yapılan yerel seçimlerde AK Parti’den aday oldu ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na seçildi. Topbaş iki dönem üst süte belediye başkanı olarak görev yaptı.

Topbaş'ın ardından başkan oldu

Mevlüt Uysal, Kadir Topabş'ın görevden ayrılmasının ardından 28 Eylül 2017'de İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi'nin olağanüstü toplantısında yapılan oylama ile İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı görevini üstlendi.