Hükümetin ÖTV’ye neden ihtiyacı var?
Türkiye’de devletin vergi gelirleri dolaylı ve dolaysız vergiler olarak ikiye ayrılır. Dolaylı vergiler, yansıtılması en kolay vergilerdir. Katma değer vergisi (KDV), özel tüketim vergisi (ÖTV), gümrük vergileri, banka ve sigorta muameleleri vergisi (BSMV) dolaylı vergiler içerisinde yer almaktadır. Kazanç veya gelir yerine, harcamalar üzerinden alınırlar. Yani bir malı almadan dolaylı vergilerini ödersiniz. Kolay tahsilat anlamına gelir.
Dolaysız vergiler ise kişilerin gelir veya kazançları üzerinden alınan vergilerdir. Gelir vergisi, kurumlar vergisi dolaysız veya doğrudan vergilere örnektir. Ama bu tip vergilerin sağlıklı bir şekilde toplanması dolaylı vergilere göre çok zordur.
YÜZDE 70’İ DOLAYLI VERGİ
Tahsilat kolay olduğu için devletin toplam vergi gelirleri içinde dolaylı vergilerin payı yüzde 70’e yakındır. İşte bu da birçok tüketim ve harcamalar üzerindeki vergi yükünün çok yüksek olmasını sağlar.
Vergi gelirleri içinde özel tüketim vergisinin yani ÖTV’nin payı ise yaklaşık yüzde 20 civarındadır. 2022 yılı için mevcut ek bütçe dâhil vergi gelir hedefi içindeki ÖTV payı ise yüzde 16 olarak hedeflenmiş. Yani yıl sonunda ek bütçeyle 2 trilyon 341 milyar TL’lik toplam vergi geliri hedeflenirken, ÖTV’nin payı ise 376 milyar TL olmuş. Bugün özel tüketim vergisi ağırlıklı olarak motorlu taşıtlar, alkol, tütün ve bazı enerji ürünlerinin satışı aşamasında alınan dolaylı bir vergidir.
OTOMOTİVİN PAYI YÜZDE 38
Motorlu taşıtlar yani otomotiv sektöründen alınan ÖTV’nin payı ise toplam ÖTV gelirleri üzerinde yüzde 37.8’dir. Motorlu taşıtlardan alınması planlanan ÖTV hedefi, yılın ilk bütçesinde yüzde 5,73 pay ile 72 milyar 100 milyon lira iken ek bütçe ile oran yüzde 97,48 arttırarak 142 milyar 386 milyon liraya çıkartıldı. İşte bu nokta da vergi gelirleri içinde motorlu taşıtların payı rekor bir seviye olan yüzde 6,08’e taşınmış oldu. Sonuç olarak hükümetin motorlu taşıtlardan gelen vergi gelirine olan ihtiyacı her geçen gün artmaktadır.
ARTAN HEDEF BİLE AŞILIR
Düşünün, yılın ilk dokuz aylık döneminde otomotiv pazarı daralırken ÖTV geliri yüzde 120 artışla 101,5 milyar TL’ye ulaştı. Yani iki katına yükselen hedefin bile yüzde 71’ine yılın bitmesine üç ay kala ulaşıldı. Bu sonuçla, yıl sonunda çok net 142 miyar TL’lik revize hedefin bile üstüne çıkılacaktır.
Bugün satılan her 100 otomobilin 90 adedi yüzde 80 ÖTV diliminde satılıp, araç başına tahsilat 220 bin TL’yi geçerken, bunun çok da zor olmayacağı açık gibi. Bu arada Meclis’e sunulan 2023 bütçesinde otomotivden tahsil edilmesi hedeflenen ÖTV geliri ise 204 milyar TL olarak açıklandı.
Yani sonuç olarak Türkiye’de fiyatlar artıkça, alım gücü düşüyor, otomotiv pazarı daralıyor. Ama aynı şekilde ÖTV geliri hiç düşmüyor, hep artıyor. Bugün en ucuz otomobilin üzerindeki vergi yükü yüzde 112’ye çıktığı için de bu durum hiç şaşırtmıyor.