İttifakların vekil hesaplaması nasıl olacak?
9 Nisan Pazar günü 28. Dönem Milletvekili Seçimleri için siyasi partiler tarafından Yüksek Seçim Kurulu’na nihai vekil listeleri teslim edilecek.
2839 sayılı Milletvekili Seçim Kanunu’nda 6 Nisan 2022 tarihinde yapılan değişiklik sonrasında, ittifakların milletvekili hesaplamalarına etkisini yazımızda birlikte inceleyelim.
İTTİFAKLARIN TEK LİSTEDEN SEÇİME KATILMA ZORUNLULUĞU
Yeni sistemde, ittifak halindeki siyasi partiler, seçim çevrelerinde güçlü olup olmadıklarına göre ittifak içerisinde yer alan bir parti üzerinden milletvekili listesi düzenlemeleri gerekir. Bu durum ittifak kuran siyasi partiler için bir tercih değil, seçimde başarılı olabilme stratejisinin en önemli anahtarıdır.
Diğer bir ifadeyle, ittifakı oluşturan siyasi partilerden hangisi o seçim çevresinde güçlü ise diğer siyasi partilerin, güçlü olan siyasi partinin listesinden seçime girmesi büyük önem arz eder.
Yani ittifakı oluşturan siyasi partilerin hepsinin kendi amblemi ile değil, o seçim çevresinde güçlü olan siyasi partinin amblemi altında birleşmesi şart.
İL İL KRİTİK ÖNEME SAHİP ŞEHİRLER
Yeni sisteme göre siyasi partilerin tek listeden aday göstermemeleri halinde; Afyonkarahisar, Aksaray, Ankara 1,2,3, Aydın, Erzincan, Eskişehir, Elâzığ, Erzurum, Hakkâri, Isparta, İstanbul 2, Karabük, Karaman, Kırıkkale, Ordu, Konya, Sakarya, Sinop, Şanlıurfa, Trabzon, Yozgat seçim çevrelerinde mevcut milletvekili sayılarına ulaşamayacağı sonucu öngörülmektedir.
2018 MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMLERİNDE DURUM NASILDI?
2018 Milletvekili Genel Seçimlerinde 2839 sayılı Milletvekili Seçim Kanunu'na göre siyasi partilerin çıkaracağı milletvekili sayıları, öncelikle varsa ittifakı oluşturan siyasi partilere ait ittifakın kaç milletvekili çıkaracağı hesaplanıyor, daha sonra ittifakın çıkardığı toplam vekil sayısı ittifakın içinde yer alan siyasi partilerin almış oldukları oylara göre belirleniyordu.
Yürürlükten kaldırılan önceki yasal düzenlemeyi hatırlayacak olursak; ittifakın elde edeceği milletvekili sayısının hesaplanmasında ittifak yapan siyasi partilerin toplam oyu esas alınır. İttifakın elde ettiği toplam milletvekili sayısı ittifak yapan siyasi partiler arasında her birinin aldığı geçerli oy sayısı esas alınarak bu maddedeki usule göre paylaştırılmaktaydı.
Seçime katılmış siyasi partilerin, ittifakların ve bağımsız adayların adları alt alta ve aldıkları geçerli oy sayıları da hizalarına yazılır, siyasi partilerin ve ittifakların oy sayıları önce bire, sonra ikiye, sonra üçe bölünür. Bu işlem o çevrenin çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar devam eder.
Bu durumu bir örnek ile gösterelim.
2018 Milletvekili Genel Seçimleri'ne göre Aksaray ilinde:
Cumhur İttifakı'nı oluşturan siyasi partiler
AK Parti : 131 bin 386 oy
MHP : 48 bin 64 oy
Cumhur İttifakı'nın toplam oyu 177 bin 450'dir.
Millet İttifakı'nı oluşturan siyasi partiler
CHP :23 bin 160 oy
İYİ Parti :24 bin 660 oy
Saadet Partisi :Bin 952 oy
Millet İttifakı'nın toplam oyu 49 bin 772’dir.
Cumhur İttifakı'na düşen milletvekili sayısı üç = AK Parti iki vekil, MHP bir vekil
Millet İttifakı'na düşen milletvekili sayısı bir = İYİ Parti bir vekil ile TBMM'de temsiline hak kazanmıştır.
2023 MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMLERİ'NDE DURUM NE OLACAK?
2839 sayılı Milletvekili Seçim Kanunu 34. maddesinde yapılan değişiklik ile ittifakların toplam aldıkları oy sayısına göre değil, siyasi partilerin tek başlarına almış oldukları oy sayısına göre hesaplama yöntemi düzenleme altına alındı.
Yeni hesaplama yöntemine göre 2018 Aksaray ili Milletvekili Genel Seçim sonuçlarını esas alarak nasıl bir milletvekili dağılımı olacağını birlikte görelim.
2018 Milletvekili Genel Seçimlerine göre Aksaray ilinde:
Cumhur İttifakı'nı oluşturan siyasi partiler
AK Parti : 131 bin 386 oy
MHP : 48 bin 64 oy
Millet İttifakı'nı oluşturan siyasi partiler
CHP : 23 bin 160 oy
İYİ Parti : 24 bin 660 oy
Saadet Partisi : Bin 952 oy
Bu durumda siyasi partilere milletvekillerinin dağılımı şu şekilde olacaktır.
AK Parti : Üç milletvekili
MHP : Bir milletvekili
Bu durumda yeni milletvekili hesaplama yöntemine göre, Aksaray ilimizde 2018 resmi seçim sonuçlarına göre İYİ Parti'nin milletvekili çıkaramayacağı görülmektedir.