Bilim insanları maymun çiçeğine karşı uyardı! 4 yılda 50 mutasyon

Kemirgenlerde ve yabani hayvanların vücutlarında görülen maymun çiçeği virüsü, enfekte hayvanlardan insanlara bulaşarak insanlar arasında yayılır. Geçmişte yabani hayvandan insana bulaşın sınırlı olması, insandan insana bulaşın ise yoğun ve uzun süreli temas gerektirmesi nedeniyle yalnızca belirli bölgelerde görülüp vakalar ise aile içerisinde sınırlı kalmaktaydı. Ancak son dönemde virüsün görülme alanı olan Afrika kıtasıyla bağlantısı olmayan kişilerde, ondan fazla ülkede ciddi belirtilerle seyreden vakaların görülmesi bu virüse ilişkin araştırmaların yoğunlaşmasına neden olmuştur.

Maymun çiçeği hastalığının vaka sayısı küresel olarak 5 bin 800'ü aştı. Portekiz'de yapılan bir çalışma virüse dair bilinmeyenleri açığa çıkardı. Buna göre virüsün yayılma hızı olağandışı... Maymun çiçeği virüsünün ayrıca 4 yılda ez az 50 kez mutasyona uğradığı da belirtiliyor.
Portekizli araştırmacılar tarafından yürütülen ve Nature Medicine adlı bilimsel dergide yayınlanan bir araştırmaya göre; ABD, Avrupa ve İngiltere’de yayılan maymun çiçeği virüsü şaşırtıcı derecede hızlı mutasyona uğruyor. Çalışmanın virüsün genetik yapısına dair en kapsamlı araştırma olduğu belirtiliyor.

Çalışma kapsamında araştırmacılar, 15 maymun çiçeği hastasından örnekler aldı ve onları enfekte eden virüsün genomlarını karşılaştırdı. Uzmanlar, hastaların her birinin, 2018-2019'da İngiltere, İsrail ve Singapur'da Nijerya kökenli bir önceki virüs salgınına kadar izlenebilecek bir maymun çiçeği türüne sahip olduğunu buldu.

Ancak yapılan testler, maymun çiçeği virüsünün 2018'deki salgından bu yana 50 kez mutasyona uğradığını gösterdi. Bu sayı, uzmanların beklediğinden 12 kat daha fazla. 

Portekiz Ulusal Sağlık Enstitüsü'nden çalışmanın  yazarı Joao Paulo Gomes, "Bu veriler, maymun çiçeği mutasyon oranı hakkında bilinenlere tamamen meydan okuyor. Maymun çiçeği hakkında bildiğimiz birkaç şey var ve bu yeni genom dizilimi, araştırmacıların mevcut salgını daha iyi anlamalarına yardımcı oldu” dedi.

Gomes, mevcut salgındaki virüsün türünün alışılmadık derecede hızlı bir oranda mutasyona uğradığını belirtti. Aynı zamanda salgının  muhtemelen büyük bir süper yayıcı ile diğerlerine bulaşmasıyla yayıldığı açıklandı.

Diğer taraftan, çalışmanın yazarları şu anki vakalardan sorumlu olan maymun çiçeği virüsü türünün Batı Kamerun ve Sierra Leone'de yaygın olarak bildirilen ve yüzde 1'den daha düşük bir ölüm oranı taşıyan Batı Afrika maymun çiçeği türünün bir parçası olduğunu belirtti.

Kongo havzasında ölüm oranı yüzde 10 olan ve "Orta Afrika" türü olarak bilinen başka bir yaygın maymun çiçeği türü daha bulunuyor. 

Kuluçka dönemi hastalığı izlemeyi zorlaştırıyor

Öte yandan, bilim insanları 5 ila 21 gün arasında değişen kuluçka süresinin, virüsün izlenmesini zorlaştırdığını söyledi.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Mayıs ayı başlarında Nijerya'dan ABD’ye seyahat eden bir kişiyi "ilk vaka" (ilk teyit edilen vaka) olarak tanımladı. Ancak, Portekiz'deki araştırmacılar bu fikre karşı çıkarak, Portekiz ve İngiltere’de Nisan ayı sonlarında onaylanmış vakalar bulunduğunu belirtti. 

Nerede başladı?

Bilim insanları, maymun çiçeği virüsünün Nijerya gibi hastalığın endemik olduğu bir ülkeden ithal edilmiş olma ihtimalinin çok yüksek olduğunu belirtti, ancak diğer olasılıkları göz ardı edemeyeceklerini vurguladı. 

Örneğin, 2018-2019 salgınından sonra İngiltere veya Singapur gibi endemik olmayan ülkelerde virüsün insanlar ve/veya diğer hayvanlar aracılığıyla sessizce yayılmasının mümkün olabileceği belirtildi. 

Ayrıca çalışmanın yazarları, maymun çiçeği virüsünün mutasyona uğramış versiyonunun orijinal versiyondan daha kötü olup olmadığının belirsiz olduğunu söylüyor.

Maymun çiçeği çalışmaları hala emekleme aşamasında 

Maymun çiçeği virüsü çift sarmallı bir DNA zoonotik virüsü olarak tanımlanıyor.  DNA virüsleri, Covid-19'a neden olan SARS-COV-2 gibi RNA virüslerinden daha yavaş mutasyona uğruyor. 

Liverpool Tropikal Tıp Okulu'nda araştırmacı olan ve çalışmaya dahil olmayan Hugh Adler, şunları söyledi:

"Yazarlar virüste beklenmedik şekilde yüksek sayıda mutasyon tanımlıyor, ancak bunların hastalık şiddeti veya bulaşıcılığı üzerindeki etkileri belirsiz.

Ancak,  maymun çiçeği hakkında çok fazla bilgimiz yok. Virüsün genetiği çalışmaları hala emekleme aşamasında. Genom sekansına sahibiz, bu yüzden genlerin ne olduğu hakkında bir fikrimiz var.

Ancak, genlerin değişmesi durumunda ne yaptıklarını  gerçekten anlamak açısından, bildiğimiz diğer büyük virüslerin çoğuna kıyasla bu konuda çok az araştırma var.”