Motosiklet için Barselona ve Madrid Modeli
Uzun yol motorcuları en çok kış aylarında hayal kurar. Bahar ve yaz ayları için rotalar şimdiden belirlenir. Planlamalar yapılır. Vakit geçirilecek, gezilecek tarihi mekanlar, doğal güzellikler not edilir. Hele kafa dengi arkadaşlarla yola çıkılacaksa, hayaller kafe buluşmalarında keyifli muhabbetlere dönüşür. Yeni motosiklet almayı düşünenler ise şimdiden markaların modellerini incelemeye başlamıştır. "125'lik scooter ile mi yoksa 500 cc ve üstü bir motor ile mi başlasam?" en çok tartışılan konudur. Bilenlere sorulur, bilenlerin de her biri başka bir şey söyler ve kafalar iyice karışır.
Uzun yol sevenlerin hayal kurduğu, iki teker emekçilerinin yani kuryelerin yağış ve soğukla boğuştuğu bu günlerde motosiklet dünyasında önemli gelişmeler oluyor. Markalar şu an ellerinde olmasa da 2025 model yeni nesil motorların tanıtımıyla meşgul. Basın lansmanı adı altında düzenledikleri gezilerde motosikletten anlamayan sosyal medya fenomenlerine (!) videolar çektiriyorlar. Halbuki motosikletler için 1 Ocak 2025'te gümrük vergileri yükseltildi. Distribütörlere bunu soran yok. Yedek parça ve servis sorunları çığ gibi büyüdü. Yaz aylarına doğru bu sorunlar daha da artacak. Yeni modelleri tanıtıyorsunuz ama Türkiye'nin her yerinde yönetmeliğe uygun servis istasyonunuz var mı, yedek parça temin edebiliyor musunuz? Soramazlar zira onlar gazeteci değil.
Ticaret Bakanlığı'nın 31 Aralık'ta Resmi Gazete'de yayınlanan kararıyla Uzak Doğu'dan getirilen motosikletlerin gümrük kıymet bedellerine ek vergi getirildi. Düzenleme ile 800 cc ve üzeri motosikletlerin kıymet bedeli 10 bin dolara çıkartıldı. Scooter'lar ise vergisi en çok artan motosiklet modeli. Bu grupta vergi 1850 dolardan 4 bin dolara yükseltildi. Bu şu anlama geliyor: Türkiye'ye Uzak Doğu'dan getirilen bir scooter 100 dolara ithal edilse bile fiyatı 4 bin dolar kabul edilecek ve vergilendirilmesi bu fiyat üzerinden yapılacak. Aynı şekilde 800 cc üstü motosikletlerde de ithalat fiyatı ne kadar düşük olursa olsun en az 10 bin dolar kabul edilecek ve bu fiyat üzerinden vergilendirilecek.
Bu düzenleme özellikle scooter'ların fiyatlarını ciddi şekilde yükseltecek. Distribütörler şu günlerde yeni fiyatları belirlemeye çalışıyor. İkinci eldeki yükselmeler ise peşinden gelecek.
Ticaret Bakanlığı'nın aldığı bu karar, yerli üretimi desteklemek ve piyasayı dengelemek açısından önemli. Zira Türkiye'nin adım adım bir motosiklet mezarlığına nasıl dönüştüğünü daha önceki yazılarımda belirtmiştim. Ancak yerli üretimi korumak adına yapılan bu vergi artışlarının ülkemizin motosiklet çöplüğüne dönüşmesini engellemeyeceği aşikâr. Bakanlığın hem yerli üreticiyi koruması hem de tüketiciyi koruyup piyasayı düzenlemesi için "servis ve satış sonrası hizmetler yönetmeliğini" sıkı sıkıya uygulaması gerekiyor. İthalatçının kriterlere uygun ve yeterli sayıda servis istasyonu açması, ayrıca motosikletin 10 yıl kabul edilen ömrü boyunca yedek parça tedariğini sağlaması şarttır. Vergi artışı sadece fiyatları yükseltir, sektöre düzen getirmez.
Türkiye'de scooter vergileri yükseltilirken Avrupa Birliği motosiklet kullanımını yaygınlaştırmaya çalışıyor. Fransa, İtalya ve İspanya küresel iklim değişikliğine karşı sürdürülebilir bir çevre için vergilendirmeyi bırakın, elektrikli motosikletler için 1000 euroya kadar teşvikler bile veriyor.
Motosiklet için Madrid ve Barselona Modeli
İspanya, trafik yoğunluğunun önlenmesi ve küresel iklim değişikliğine karşı mücadelede bana göre diğer Avrupa ülkelerine göre bir adım önde gidiyor. Ülke nüfusu 48 milyona ulaşmak üzere. Motosiklet sayısı ise bizdekiyle aynı. Trafiğe kayıtlı motosiklet sayısı 6,5 milyona ulaşıyor. 85 milyonluk Türkiye'de her 100 kişiden 8'ine bir motosiklet düşerken, İspanya'da bu oran 100 kişide 13,5 kişiye yükseliyor. Yani Türkiye'nin iki katı. Özellikle Barselona ve Madrid belediyeleri motosiklet kullanımını teşvik edici uygulamalara liderlik ediyor.
Madrid'de 100 elektrikli araçtan 50'si elektrikli motosiklet. Şehirdeki şarj istasyonu sayısı 2500'e ulaşmış durumda. Belediye ve hükümet, elektrikli motosikletler için 1000 euro, scooter'lar için 400-600 euro ve bisikletler için 150 euro teşvik veriyor. İki tekerlekli araçlar sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin derneği ANESDOR, belediye ve hükümetle sıkı iş birliği içinde. ANESDOR'a göre Madrid'de yolculukların yüzde 9'u motosikletle yapılıyor. Hava kirliliğine neden olan azot dioksidin sadece yüzde 0,2'si motosikletlerden kaynaklanıyor. Bu oran otomobillerde yüzde 70 çıkıyor. Yine derneğe göre otomobillerin sadece yüzde 9'u motosikletle değiştirilse, hava kirliliğine neden olan azot ve karbon oranları yüzde 10'a yakın azalacak. Dernek ve diğer motosiklet grupları, motosikletle ulaşımın devlet ve belediye tarafından daha fazla desteklenmesini istiyor.
Barselona'da da durum pek farklı değil. Madrid ve Barselona'nın futboldaki rekabeti motosiklet teşvikleri konusunda da devam ediyor. Barselona'da belediye, şehir içi trafiği rahatlatmak, hava kirliliğini azaltmak ve sürdürülebilir bir çevre için motosiklet kullanımını destekleyen uygulamalar yapıyor. Şehirde motosikletler için yeteri sayıda park yeri var. Şarj istasyonlarına ulaşmak gayet basit. Motosikletlerin ve scooter'ların kullanımı için özel yollar yapılmış. Belediye ve özel bir şirketin yaptığı son anlaşmayla 10 bin elektrikli scooter Barselonalıların ve misafirlerinin kullanımına sunuldu. Kiralamalar bizdeki kadar pahalı değil. Şehir içinde motosikletler ve scooterler için ayrılmış yollar var.
İspanya ile birlikte İtalya, Fransa, İngiltere ve Almanya da küresel iklim değişikliği, trafik sorunu ve hava kirliliğine karşı motosiklet kullanmayı teşvik edici uygulamalar geliştiriyor. Avrupa Birliği motosikletleri çevre dostu bir ulaşım aracı olarak görüyor.
Ticaret Bakanlığı, Uzak Doğu'dan ithal edilen motosikletler için gümrük taban vergisini yerli üretimi korumak ve piyasaya düzen getirmek için artırdı. Vergi artışı yukarıda da söylediğim gibi sıfır ve ikinci el motosiklet fiyatlarını yükseltecek. Ama fiyatların yükselmesi piyasaya maalesef bir düzen getirmeyecek. Servis ve satış sonrası hizmetlerin bir an önce yönetmeliğe uygun hale getirilmesi gerekiyor. Petrole her yıl milyarlarca dolar ödeyen Türkiye'nin, yüz kilometrede 7-8 litre benzin tüketen otomobiller yerine, 2 litre benzinle 100 kilometre giden çevre dostu motosikletleri tıpkı Avrupa Birliği gibi teşvik etmesi gerekiyor.