Raflara yansımadı! Fiyat farkı...

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) ocak ayı gıda fiyatları raporuna göre, yumurta fiyatlarının üreticiden çıkışında yüzde 9’luk düşüş oldu. Ancak bunun market raflarına yansıması yüzde 5.5’te kaldı. Üretici ile market rafı arasında yumurta fiyat farkı yüzde 46.5, üreticiyle pazar arasında yüzde 98.4 oldu. Bir başka ifadeyle üreticiden 63 kuruşa çıkan yumurta, pazarda 1 lira 25 kuruşa; markette 92 kuruşa satıldı.

YUM-Bir Başkanı İbrahim Afyon, aralık ayında yaptığı açıklamada yem fiyatları başta olmak üzere maliyetlerindeki artış nedeniyle yumurta fiyatlarını artırmak zorunda kaldıklarını belirterek “Zor durumda olan sektörün son refleksidir” diye açıklamıştı artışları. Afyon, Hürriyet’in, “Aradan geçen bir ayda fiyatlar niye düştü, denetimler mi etkili oldu” şeklindeki sorusuna, “Evet denetimler de bir etken” diye konuştu.

Yumurta üreticisinin 2019 yılını yüzde 10, 2020 yılını yüzde 12 net zararla kapattığını söyleyen Afyon, "Bu kardan zarar değildir, resmen maliyet altı satışla zarardır. İhracat yüzde 40 azalırken, sektör yüzde 20 küçüldü. Geçmiş zararlarını unutarak günün maliyetini çıkarmaya çalışan biz yumurta üreticileri, yumurta fiyatlarının fahiş yüksek, tüm pahalılığın ve ekonomik sıkıntıların sebebi gösterilmesinden rahatsızız” dedi.

Marketlerin, peşin satıp tedarikçisine 70 günde ödeme yapması sebebiyle, sürümü çok hızlı olan yumurtayı finans kaynağı olarak gördüklerini belirten Afyon, “Satılması mecbur olan yumurta, aracının 1 haftalık tedarikini stok yapıp ikinci hafta yavaş çekim yapma tehdidi ile üreticiye baskı uygulanıyor. Üreticinin satabilmek için tek savunma silahı olan zarara razı olma kaderciliği, tüm kesimler tarafından suistimal ediliyor. Devletimizin, TMO aracılığı ile 2020 Kasım sonunda küçük dokunuşu, maliyetleri aşağı esnetse de yumurta fiyatlarını 1.5 TL- 1.8 TL’ye kadar çıkaran bazı kesimler, karlarından fedakârlık etmek istemedi. Üreticinin zararı ile alınıp fahiş fiyata satmak bir rant kapısı oldu. Normal fiyatla satılan ve tüketimin yüzde 80’ini kapsayan beyaz yumurta ve bunu normal fiyata satan marketlere baskı yapıldı” diye konuştu.

1 koli yumurta 27 tl olmalı

İbrahim Afyon üretim ve satış fiyatının nasıl belirlendiğini şu örnekle anlattı: “1 adet yumurta üreticisine en iyi şartlarda 200 gram yeme mal olmaktadır. Dolayısıyla 200 gr yem bedeli, 10 kuruş ambalaj, nakliye, aracı, yüzde 7 KDV, market kazancı. Tüm bunlar haklı ve zaruri bedeldir. Sarı yumurtlayan tavuğun ırkından kaynaklı tüketimi ve maliyeti yüksektir, fiyatı yüzde 20 fazla olabilir. Beyaz için 90-95 kuruş, sarı için 1 .1 - 1 .2 TL uygundur. 30’lu bir paket beyaz yumurta en fazla 27 TL olmalıdır.”

Stratejik ürün

Sofraların vazgeçilmezi yumurtanın stratejik bir ürün olduğuna dikkat çeken İbrahim Afyon, şunları söyledi: Komşularımız başta olmak üzere birçok ülke kendi gıdasını üretme gayretine girdi. Büyük ülkelerin gıda ve protein depolama arzuları, gıda tedarikinde bir dizi sıkıntı ve buna bağlı olarak hububat başta olmak üzere emtia ve gıda fiyatlarında artış olmasına neden oldu.