Sığınmacı mı, mülteci mi? Aradaki fark nedir?

Sığınmacı, mülteci, göçmen, göçmen işçi statüleri ulusal ya da uluslararası belgeler çerçevesinde tanımlanmış ancak birbirine karıştırılan kavramlar... Ülkeye mülteci olarak kabul edilmek ile sığınmacı olmak arasında önemli ayrımlar bulunuyor.

Sığınmacı, bir ülkeye mülteci olarak kabul edilmek isteyen ve onay bekleyen onay alamamaları durumunda ülkeyi terk etmek zorunda kalan kişilerdir. Eğer kendilerine ülkede kalma izni verilmemişse sınır dışı edilebilirler.

Mülteciler ise ırkı, dini, milliyeti, belli bir gruba üyeliği veya siyasi düşünceleri nedeniyle zulüm gören veya görme riski nedeniyle ülkesinden ayrılan veya ayrılmak zorunda bırakılan kişilere denmektedir.

Göçmenler ise bir ülkeden bir ülkeye yerleşmek amacıyla göç eden kişilerdir.

Göçmen işçilerin de bir ülkeden diğerine çalışmak amacıyla giden kişiler oldukları kabul edilmektedir. Ekonomik olarak aktif oldukları ülkenin vatandaşı olmamaları göçmen olarak tanımlanmalarını beraberinde getirmektedir. Göçmen işçiler de kendi içlerinde, düzenli göçmen işçi, belgeli göçmen işçi, kayıtlı göçmen işçi, hukuka aykırı olarak ülkeye giriş yapmışlarsa da düzensiz göçmen işçi, hukuk dışı göçmen işçi adlarını alırlar. 

Suriyeliler sığınmacı mı, mülteci mi, göçmen mi?

Türkiye'ye gelen Suriyeliler kitlesel bir akın halinde geldiklerinden mülteci, şartlı mülteci veya ikincil koruma statülerine sahip değiller. Suriyelilerin sahip oldukları statü geçici koruma statüsü.

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun “Geçici koruma” başlıklı 91. maddesinde geçen ibare şöyle:

Ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma bulmak amacıyla kitlesel olarak sınırlarımıza gelen veya sınırlarımızı geçen yabancılara geçici koruma sağlanabilir. 

Bu kişilerin Türkiye’ye kabulü, Türkiye’de kalışı, hak ve yükümlülükleri, Türkiye’den çıkışlarında yapılacak işlemler, kitlesel hareketlere karşı alınacak tedbirlerle ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar arasındaki iş birliği ve koordinasyon, merkez ve taşrada görev alacak kurum ve kuruluşların görev ve yetkilerinin belirlenmesi, Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. 

Bu statü, Türkiye'ye kitlesel akın halinde gelen ve üç uluslararası koruma türü kapsamına da giremeyen yabancılara uygulanmaktadır.

Kitlesel akının ne anlama geldiği Geçici Koruma Yönetmeliği’nin 3. maddesinin 1. fıkrasının (j) bendinde şöyle tanımlanmıştır:

Aynı ülkeden veya coğrafi bölgeden kısa bir süre içerisinde ve yüksek sayılarda gerçekleşen ve söz konusu sayılar nedeniyle bireysel olarak uluslararası koruma statüsü belirleme işlemlerinin usulen uygulanabilir olmadığı durumlar.

Dolayısıyla Türkiye'ye gelenlere geçici koruma statüsünün verilip verilmemesi hususları, tamamen siyasi makamların verecekleri kararlar doğrultusunda belirlenmektedir.