Meclis'ten 'kripto para' raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Araştırma Hizmetleri Başkanlığı’nın hazırladığı, “Dijital, Sanal ve Kripto Para Sistemleri” raporunu yayımladı.

Raporda kripto paraların dezavantajları ve riskleri değerlendirildiğinde, yüksek oynaklık nedeniyle güvenilir ödeme aracı olmadığı, yatırım ve spekülasyonda ise avantajlarının bulunduğu değerlendirildi.

Raporda, her geçen gün yeni kripto para birimlerinin ortaya çıktığı belirtilerek, avantajlar şöyle anlatıldı:

Onay ve uzlaşma süreçlerinin uzunluğu kripto para birimleri arasında farklılık göstermekle birlikte genelde merkezi olmayan kripto para birimleri için bir saatten az, merkezi kripto para birimleri için ise anlık olarak gerçekleşmektedir.

Kripto para platformlarının anonim olması kripto parayı sadece yasa dışı işler için kullanan kişiler açısından değil, işlemler esnasında kişisel bilgilerini gizli tutmak isteyen kullanıcılar açısından da yararlı olmaktadır. Borçlunun ödeme yapmak istediği kişiye kimlik bilgilerini açıklama zorunluluğu yoktur.

Kullanıcılar dijital platformların üzerinde kripto para bulundurdukları zaman hesap işletim ücreti ödemek zorunda değildir. Yani işlemleri yapabilmek için kullanıcıların tek yapması gereken sanal bir cüzdana sahip olmaktır. Hiçbir ödeme hizmeti sağlayıcısı bulunmadığından, genellikle hizmetler için ödenecek bir ücret yoktur ya da son derece cüzidir. Kripto para kullanıldığında, diğer para birimlerinin aksine, döviz kuru masrafı gibi bir masraf da bulunmamaktadır.

Kripto para birimlerinin hukuki statüsü belirli değildir ve buna ilişkin bir denetleme ve düzenleme yapılmasına ilişkin çalışmalar çok yeni.

Bu nedenle kullanıcılar, hata olması durumunda paranın geri alınabilmesi ve garanti kapsamındaki düzenlemelerden faydalanamamaktadırlar. Kamu otoritelerinin piyasaya müdahale etme imkânlarının kısıtlı olması, kripto para birimlerinin yaygın olarak kullanılmasını etkileyen sebeplerden biri olarak değerlendirilmektedir.

Bitcoin gibi belirli kripto paralar için bile bazı durumlarda bilgi edinme olanağının kısıtlı olması ve şeffaflığa ilişkin bir düzenleme bulunmaması, kripto para birimlerine karşı bireylerin daha ihtiyatlı olmasına sebep olmaktadır. Şeffaflığın olmaması dolandırıcılık riskinin de artmasına sebep olmaktadır.

Kripto paraların yasal statüsünün belirli olmamasının bazı sonuçları bulunmakta. Örneğin, bir borç ilişkisinde alıcı taraf ve borçlu arasında kripto para ile ödeme yapılacağı konusunda anlaşmış olmaları dışında, kripto paranın genel olarak toplumda kabul edilmesini sağlayacak bir araç olmadığı gözlemlenmektedir.

Kripto para ile işlem yapan ticari işletmelerin kripto paraları bir ticari ilişkide tekrar kullanabilmelerinin de garanti altında olmadığı görülmektedir. Kurulmuş, açık, şeffaf ve uygulanabilir bir yasal temele sahip olmak, ödeme, takas ve uzlaştırma düzenlemelerinin temel unsuru olarak karşımıza çıkmaktadır.

Sürdürülebilirlik: Süreklilik sorunu vardır. Kullanıcılar, kripto para işlemlerindeki ani ve beklenmedik bir kesintiyle beraber ellerinde değeri olmayan bir ‘şeyle’ baş başa kalma riski ile karşı karşıyadır. Kripto para birimi herkes tarafından kabul edilmiş bir ödeme aracı değildir.

Kripto paralar, güvenilir ve tutarlı bağımsız standartlara tabi olmadığından, dünya çapındaki borsalarda alım, satım, piyasa faaliyeti, piyasa yapımı, uzlaştırma ve takas gibi işlemlerde düzenli olarak kullanılamamaktadır.

Bitcoin’in değeri bazen tek bir gün içinde yüzde 40’tan fazla artmış veya azalmıştır. Bu oynaklık ise ellerindeki kripto parayı nakde çevirmek isteyecek ya da kripto paralarla mal ya da hizmet almak isteyecek kullanıcılar açısından büyük bir sorun olarak kabul edilmektedir.