Merkez Bankası'ndan zorunlu karşılık düzenlemesi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) 'Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ'inde yapılan değişiklikler, Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Politika faizinde 100 baz puan indirime giden TCMB'nin, yeni kararına göre, zorunlu kredide bankalar için karşılık tesisi oranı yüzde 30 oldu. 1,8 katı üzerinde faizli kredilerde bloke oranı yüzde 90 olacak. 

Yeni uygulamaya göre, Kredi büyüme hızına sınırlama getirirken, verilecek kredilerdeki faiz oranlarını sınırlayacak menkul kıymet tahsisi yükümlülüğü getirdi.

Buna göre bankalar kredi faizinde, Merkez Bankası tarafından belirlenen ve son olarak yüzde 16,32 olan referans oranının 1,4 katı olarak uyguladıkları krediler için yüzde 20 menkul kıymet tahsisi yapmak zorunda olacak.

Eğer kredi faizi referans katsayının 1.8 katı ve üzerine çıkarsa, tahsis oranı yüzde 90 olarak uygulanacak. Söz konus tebliğin 16 Eylül 2022’de yürürlüğe gireceği bildirildi.

Ekonomistler, Merkez Bankası'nın faiz kararını yorumladı: Dolar 19,5 lirayı test edebilir
Son dakika! Merkez Bankası merakla beklenen kararını açıkladı: 2022'nin ilk faiz indirimi!

Merkez Bankası'nın makroihtiyati tedbirler hakkındaki yaptığı basın duyurusu şöyle:

Bankaların ve diğer mali kuruluşların bilanço içi veya bilanço dışı uygun görülen kalemlerini esas alan zorunlu karşılık ve umumi disponibilite uygulamaları, 1211 sayılı Merkez Bankası Kanunu’nun 4’üncü maddesinde belirtilen Merkez Bankasının temel görev ve yetkileri arasındadır.

Merkez Bankası finansal istikrarın desteklenmesi ve parasal aktarım mekanizmasının güçlendirilmesi amacıyla hem varlık hem de yükümlülük kalemleri üzerinden zorunlu karşılık ve menkul kıymet tesisi uygulamaları ile makro ihtiyati araç setini güçlendirmektedir.

Para Politikası Kurulu 26 Mayıs 2022 tarihli duyurusunda değerlendirme süreçleri tamamlanan teminat ve likidite adımlarının devreye alınacağını kamuoyu ile paylaşmıştır. Bu kapsamda 10 Haziran 2022 tarihinde yayımlanan 2022/20 sayılı Tebliğ ile yabancı para mevduat/katılım fonu yükümlülükleri üzerinden Türk lirası cinsinden menkul kıymet tesisi uygulaması başlatılmıştır. Bu düzenleme kapsamında bankalar, Türk lirası mevduat/katılma hesaplarına dönüşüm hedeflerine göre belirlenen oranlarda menkul kıymet tesis etmektedir. İlk tesis 29 Temmuz 2022 tarihinde gerçekleşmiştir.

Para Politikası Kurulu 18 Ağustos 2022 tarihli duyurusunda kredilerin büyüme hızı ve erişilen finansman kaynaklarının amacına uygun şekilde iktisadi faaliyet ile buluşmasının yakından takip edildiğini, son dönemde belirgin şekilde açılan politika-kredi faizi makasının parasal aktarımın etkinliğini azalttığını belirtmiştir. Bu çerçevede Kurul, parasal aktarım mekanizmasının etkinliğini desteklemek üzere, makroihtiyati politika setinin daha da güçlendirileceğini, değerlendirme süreçleri tamamlanan kredi, teminat ve likidite politika adımlarının da kullanılmaya devam edileceğini kamuoyu ile paylaşmıştır.

Yapılan değerlendirmeler neticesinde, 23 Nisan 2022 tarihli duyuruda belirtilen zorunlu karşılığa tabi krediler için:

a) Yüzde 20 düzeyinde uygulanan zorunlu karşılık tesisinin, uygulamanın etkinliğinin arttırılması amacıyla bankalar için yüzde 30 oranında menkul kıymet tesisi ile ikâme edilmesi,

b) 30 Aralık 2022 tarihi itibarıyla 29 Temmuz 2022 tarihine göre yüzde 10 kredi büyüme oranını aşan kredi tutarı kadar menkul kıymetin bir yıl boyunca tesis edilmesi,

c)Hariç tutulan kredi türlerinin harcama mukabili kullandırılmaması halinde menkul kıymet tesisine tabi olması kararlaştırılmıştır. Ayrıca,

d) Tebliğ yayımı tarihinden itibaren 2022 yıl sonuna kadar kullandırılacak ticari nitelikteki kredilerde Merkez Bankası tarafından yayımlanan yıllık bileşik referans oranın

1,4 katı üzerinde yıllık bileşik faiz oranıyla kullandırılacak kredi tutarının yüzde 20'si
1,8 katı üzerinde yıllık bileşik faiz oranıyla kullandırılacak kredi tutarının yüzde 90'ı
nispetinde menkul kıymet tesis edilmesine karar verilmiştir.

Yukarıdaki kararlara ilişkin teknik detaylar ilgili düzenlemelerde yer alacaktır.