Türkiye tarihinin en büyük depremleri! En büyük depremler kaç büyüklüğündeydi?

Türkiye geçmişten bu yana depremlerle sarsıldı. Antik dönemden bu yana bu coğrafya pek çok depremi yaşadı hatta antik kentlerin depremlerle yıkılışına bile sahne oldu. Kahramanmaraş'taki 7,7'lük deprem ise Türkiye'nin yıllar sonra gördüğü en büyük deprem olarak kayıtlara geçti. Deprem uzmanları Kahramanmaraş'taki depremlerin 1939 Erzincan depreminden sonraki dönemde yaşanan en büyük depremlerden olduğunu dikkat çekiyor.

UZMANLAR KAHRAMANMARAŞ DEPREMİNİ DEĞERLENDİRDİ

Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Deprem Teknolojileri Enstitüsü Kahramanmaraş depremlerini değerlendirerek tarihte yaşanan büyük depremlere atıfta bulundu. Deprem uzmanlarının Kahramanmaraş depremi ile ilgili değerlendirmeleri ise şu şekilde:

“Kahramanmaraş merkez üssünde yerel saat ile 04:17 de Ml=7.7 büyüklüğünde sığ odaklı çok şiddetli bir deprem meydana gelmiş olup Kahramanmaraş, Hatay, Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Malatya, Adıyaman ve Adana başta olmak üzere çevre illerde yoğun şekilde hissedilmiştir.  Bu depremden yaklaşık olarak 9 saat sonra Ekinözü-Kahramanmaraş merkez üssünde yerel saat ile 13:24’de aletsel büyüklüğü Ml=7.5 Mw=7.6 olan çok şiddetli ikinci bir deprem daha meydana gelmiştir.  İkinci depremin odak derinliği yaklaşık 5 km civarında olup sığ odaklı olan bu deprem Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu İç Anadolu ve Akdeniz Bölgelerini kapsayan geniş bir alanda hissedilmiş ve birinci depremdeki gibi önemli hasara sebep olmuştur.  Bahis konusu depremlerin artçıları yaklaşık 4.5 ile 6.6 arasında olup çok sayıdadır.  Artçı depremlerin dağılımına bakıldığında yaklaşık 150 km lik bir yırtılma olduğu tahmin edilmektedir.  Ancak doğru değerler saha gözlemleri ile kalibre edilecektir.  Gaziantep ili, batısından geçen Doğu Anadolu Fay Zonu ve Ölü Deniz Fay Zonları gibi önemli tektonik birimlerin etkisi altında olan bölgede aletsel dönemde (M.S. 1900-2022) M=6’dan büyük deprem meydana gelmediği görülse de, tarihsel döneme bakıldığında bölgede en son 859 yılında yıkıcı bir depremin meydana geldiği bilinmektedir.

Deprem ivme kayıtları incelendiğinde Pazarcık-Kahramanmaraş ve Ekinözü-Kahramanmaraş merkezli gerçekleşen depremlerin 1939 Erzincan depreminden sonraki dönemde yaşanan en büyük depremler olduğu görülmektedir.

Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Deprem Teknolojileri Enstitüsü’nde (EBYU-DTE) 06.02.2023 tarihinde meydana gelen büyük depremler ve artçıları ile ilgili çalışmalar devam etmektedir.”

İŞTE TÜRKİYE TARİHİNİN EN BÜYÜK DEPREMLERİ

Türkiye, 1500'lü yıllardan itibaren çeşitli zamanlarda 7 ve üstü büyüklüklerde 24 depremle sarsıldı.

İstanbul 1509 Depremi

Marmara Denizi'nin Adalar yakınlarında Osmanlı döneminde 10 Eylül 1509 yılında meydana gelen, İstanbul ile çevresinin 40 gün boyunca sallandığı belirtilen ve Kıyamet-i Suğra (Küçük Kıyamet) olarak adlandırılan 7.2 büyüklüğündeki depremde 130 bin kişi öldü, bin 70 yapı yıkıldı.

İstanbul 1719 Depremi

İstanbul ve çevresinde hissedilen 24 Mayıs 1719'da meydana gelen, büyük hasara yol açan depremde çok sayıda evle birlikte cami ve hamamlar yıkılırken, Mihrimah Sultan Camisi ile medrese kubbelerinde çökmeler, Yedikule ve Ahırkapı arasındaki sur ve burçlarda ise hasarlar meydana geldi. Bu deprem, İzmit'te de hasara yol açtı.

İstanbul 1766 Depremi

İstanbul'da yine Osmanlı döneminde 22 Mayıs 1766'da meydana gelen ve artçılarla 3 ay sürdüğü belirtilen depremde çok sayıda evle birlikte aralarında Fatih Sultan Mehmed'in inşa ettirdiği Fatih Camisi'nin de bulunduğu birçok cami yıkılırken, Baruthane, Kapalıçarşı, Surlar, Saraçhane, Tophane, Yeniçeri kışlaları ve Topkapı Sarayı'nda ise hasarlar oluştu.

İstanbul 1895 Depremi

İstanbul'da 10 Temmuz 1894'te meydana gelen ve geniş alanda hissedilip, büyük hasara yol açması nedeniyle 'Büyük hareket-i arz' olarak anılan depremde, Eminönü ve Fatih'teki yapılar ile Kapalıçarşı yıkılırken, Yalova ve Adapazarı da etkilendi.

Büyük Erzincan Depremi 1939

27 Aralık 1939'daki 7,9 büyüklüğünde "Büyük Erzincan Depremi"nde yaklaşık 33 bin kişi hayatını kaybetti, 100 bin kişi yaralandı ve 116 bin civarında bina yıkıldı. Erzincan depremi, dünyada meydana gelen büyük depremlerden biri olarak sayılıyor.

Bu deprem, Türkiye sınırları içerisinde yaşanmış en büyük sarsıntı oldu. Bu depremle birlikte ilk defa Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın varlığı anlaşılmaya başlandı ve Türkiye'de depremle ilgili konular ele alındı.

Erbaa 1942 Depremi

Tokat'ın Erbaa ilçesinde 1942'de 7 büyüklüğündeki depremde 3 bin kişi yaşamını yitirdi.

Ladik 1943 Depremi

Samsun'un Ladik ilçesinde 26 Kasım 1943'te meydana gelen 7.6 büyüklüğündeki deprem, Taşova'dan Ilgaz'a kadar uzanan yerleşim yerlerinde hissedildi.

Bölgedeki binaların yüzde 75'inin yıkıldığı depremde yaklaşık 2 bin 300 kişi hayatını kaybetti, 5 bin kişi de yaralandı.

Varto 1966 Depremi

Muş'un Varto ilçesinde 1966'da 2 büyük deprem meydana geldi. İlki 7 Mart'ta meydana gelen depremde 14 kişi yaşamını yitirirken, 75 kişinin yaralandı. 19 Ağustos'ta meydana gelen ikinci depremde ise yaklaşık 2 bin 400 kişi öldü, bin 500 kişi ise yaralandı.

Muradiye 1976 Depremi

Van'ın Muradiye ilçesinde 24 Kasım 1976'da meydana gelen ve 10 bine yakın yapının hasar gördüğü 7.5 büyüklükteki depremde yaklaşık 3 bin 840 kişi hayatını kaybetti, 500 kişi ise yaralandı. Depremde enkaz altında kalanların yanı sıra yağmur ve karla birlikte sıfırın altında 17 dereceye kadar düşen zorlu havada donarak ölenler de kayıtlara geçti.

Gölcük 1999 Depremi

Kocaeli Gölcük'te 17 Ağustos 1999'da 7,4 şiddetinde meydana gelen depremde büyük çapta can ve mal kaybı yaşandı.

Yaklaşık 45 saniye süren ve Türkiye'nin deprem geçmişinde "en uzun deprem" olarak bilinen Gölcük Depremi, tüm Marmara Bölgesi'nin yanı sıra Ankara'dan İzmir'e kadar geniş bir alanda hissedildi.

Yıkıcı sarsıntıda Kocaeli, Gölcük, Düzce, Sakarya, İstanbul ve Yalova'da büyük can ve mal kaybı yaşandı.

Resmi olarak 17 bin 118 kişinin öldüğü, 25 bine yakın kişinin de yaralandığı açıklandı. Depremden en çok etkilenen Kocaeli'de 9 bin 477 kişi yaşamını yitirdi, 9 bin 881 kişi de yaralandı.

Düzce 1999 Depremi

Düzce'de 12 Kasım 1999'da 7,2 büyüklüğündeki deprem 30 saniye sürdü. Birçok ilde etkili olan deprem, Ukrayna'dan bile hissedildi. Söz konusu depremde 894 kişi hayatını kaybetti, 2 bin 679 kişi yaralandı ve binlerce kişi evsiz kaldı. 

Düzce Afet ve Acil Durum Müdürlüğü verilerine göre, 1999'daki depremlerde Düzce genelinde 16 bin 666 konut, 3 bin 837 iş yeri ağır hasar gördü, 10 bin 968 konut ile 2 bin 573 iş yerinde orta hasar, 13 bin 70 konut ve 1606 iş yerinde ise az hasar tespit edildi.

Van 2011 Depremi

Van'ın Tabanlı ilçesi merkezli 23 Ekim 2011'de 7,2 büyüklüğündeki deprem 25 saniye sürdü ve 601 kişi öldü. Kurtarma çalışmalarına yurt içinden 140 ekip, 4 bin 418 kişiyle katıldı. Dünyadan 10 ülke de 12 ekiple çalışmalara destek verdi.

Van, 9 Kasım 2011'de saat 21.23'te büyük bir depremle daha sarsıldı. Merkez üssü Edremit ilçesi olan 5,6 büyüklüğündeki depremde 2'si otel olmak üzere 25 bina yıkıldı.

Sonuç itibarıyla Türkiye'nin bulunduğu coğrafya, 1500'lü yıllardan itibaren çeşitli zamanlarda 7 ve üstü büyüklüğünde 23 depremle sarsıldı.

Elazığ 2020 Depremi

24 Ocak 2020'de öerkez üssü Elazığ'ın Sivrice ilçesi olan 6,8 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. 35'i Elazığ'da, 4'ü Malatya'da olmak üzere en az 41 kişi hayatını kaybetti, 1607 kişi de yaralandı.

İzmir 2020 Depremi

İzmir'in Seferihisar ilçesi açıklarında 30 Ekim 2020'de 6,6 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Özellikle Bayraklı ilçesini vuran depremde 117 kişi yaşamını yitirdi, 1034 kişi yaralandı.