TZOB Başkanı Bayraktar'dan tavuk eti açıklaması

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, yaptığı yazılı açıklamasında, kanatlı sektörüne ilişkin son gelişmeleri değerlendirdi. Kanatlı sektöründe, 412 damızlık ve kuluçkahane, 7 bin 807 ticari etlik, 2 bin 837 ticari yumurtacı olmak üzere toplam 10 bin 992 işletme ve 20 bin 222 kümeste üretim yapıldığı bilgisini veren Bayraktar, sektörde yaklaşık 500 bin kişinin (üretici, çiftçi, esnaf, ilaç, yem, yan sanayi, nakliye, pazarlama dahil) istihdam edildiğini, 2 milyon kişinin bu sektörden geçimini sağladığını bildirdi.

Bayraktar, sektörün yıllık cirosunun 5,5 milyar lira civarında olduğunu, 2020 yılı kanatlı eti ve ürünleri ihracatının ise 511 milyon dolar civarında seyrettiğini aktararak, "Broiler üretiminde bir tarafta sayıları 18 civarında olan entegre firmalar diğer tarafta ise o entegre firmalara fason üretim gerçekleştiren sayıları 14 bin civarındaki irili ufaklı yetiştirici işletmeler yer almaktadır. Yani bir taraf işin üretim ayağını oluştururken diğer taraf tedarik, kesim, pazarlama ve finans ayağını oluşturmaktadır. Son 1,5-2 yılda gerek Irak pazarında yaşanan sorunlar gerekse pandemiye bağlı talep daralması sektörü sıkıntıya soktu" ifadelerini kullandı.

Son günlerde salgında normalleşmenin sağlanması, yaz ayıyla birlikte mangal sezonunun açılması ve turizmde hareketlenmenin marketlerde tavuk eti ürünlerinin fiyatlarında artışa neden olduğuna dikkati çeken Bayraktar, buna rağmen üreticilerin istedikleri gelirleri elde edemediklerini vurguladı.

Bayraktar, üretim maliyetlerinin arttığını, üreticilerin sahip oldukları kümeslerle tesislerin her geçen gün eskidiğini, varlıklarının değersizleştiğini belirterek, şunları kaydetti:

Örneğin 5 milyon liralık yatırımla kurulan bir kümes en az 10 yılda kendini amorti etmesi gerekirken elde edilen gelire göre bu 25 yıla kadar yükselmiştir. Birçok kümes yüksek maliyet ve sürdürülemez gelir nedeniyle borçlarını ödeyememiş, işletmesini kapatmış veya borç karşılığı bankaya vermek zorunda kalmıştır. Ayakta kalmaya çalışan işletmeler ise bu şekilde daha fazla devam edemeyeceklerini söylemektedir. Bu durum sektöre yeni işletmelerin girmesini de engellemektedir. Birçok girişimci sektörde karlılık olmadığı için yatırım yapmaktan vazgeçmişlerdir.

"Fiyatlar üretici lehine revize edilmeli"

Üretime ilişkin sorunların giderilmemesi durumunda tüketicinin makul fiyatlarla tavuk eti almasının gün geçtikçe zorlaşacağını vurgulayan Bayraktar, Türkiye İstatistik Kurumunun temmuz ayı verilerinin de tavuk eti üretiminde yaşanan sorunları teyit ettiğini bildirdi. Bayraktar, kanatlı eti üretiminin temmuzda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 7,1 azaldığını, ocak-temmuz dönemindeki azalmanın yüzde 2,2 olarak gerçekleştiğini ifade etti.

Sorunların böyle devam etmesi durumunda hem üretim hem tüketim hem de ihracat ayağında ciddi sorunlar yaşanabileceğine dikkati çeken Bayraktar, üreticilerin beklentilerini şöyle aktardı:

Üreticinin tavuk başına alacağı ücret sürdürülebilir seviyeye getirilmelidir. Ocak ayı beklenmeden fiyatlar acilen üretici lehine revize edilmelidir. Sözleşmede belirlenen üretici fiyatları, şeffaf bir şekilde üreticiye sürdürülebilir bir gelir sağlayacak, performansa dayalı belli bir metodolojiye bağlı olarak belirlenmelidir. Bu konuda paydaşlarca oluşturulacak komisyonca bir çalışma yapılmalıdır. Üretici örgütleri aktif hale getirilmeli, daha fazla üreticinin örgüte üye olması için teşvik edici politikalar hayata geçirilmelidir. Son günlerde yaşanan kalifiye eleman sıkıntısına çözüm bulunmalıdır. Sektör masaya yatırılmalı, üretim, pazarlama, dış ticaret olmak üzere kısa, orta ve uzun vadeli atılacak adımlar belirlenmeli, bu adımlar titizlikle takip edilmelidir.