Asgari ücret zammında kritik gelişme: İşte masada konuşulacak ilk rakam!

Asgari Ücret Tespit Komisyonu Aralık ayında toplanacak. Komisyon 2025 yılında uygulanacak asgari ücret rakamını belirleyecek. Komisyon toplandığı zaman net asgari ücret için masadaki ilk rakam ne olacak? Pazarlık süreci nasıl işleyecek?

Sabah Gazetesi'nden Faruk Erdem'in yazısından asgari ücretle ilgili detaylar...

ASGARİ ÜCRET 17.002 LİRA 

Geçtiğimiz Ocak ayında asgari ücret yıllık olarak belirlendi ve net 17.002 TL, brüt olarak da 20.002 TL olarak açıklandı. 2024 yılı boyunca da milyonlarca çalışan bu rakamı aldı, almaya devam ediyor. Birçok ödemenin ve borçlanmanın da göstergesi bu rakamlar oldu.

ASGARİ ÜCRET RAKAMINI BELİRLENMESİNDE ÖNCÜ VERİ ENFLASYON

Asgari ücret rakamını bir komisyon belirliyor. Komisyonda 5 işçi, 5 işveren temsilcisi pazarlık yapıyor. 5 Hükümet temsilcisi ise hakem olarak yer alıyor. Komisyon geçim, istihdam ve maliyetle ilgili birçok veriyi ele alıyor. Bunlardan birisi de enflasyon. Direkt belirlemese de en önemli referans enflasyon oluyor. Nereden biliyoruz? Geçmiş tüm kararlarda enflasyon öncelik olmuş durumda.

ÖNCEKİ YILLARDA GERÇEKLEŞEN ENFLASYON ÜZERİNDE ASGARİ ÜCRET ARTIŞLARI YAPILDI

Bundan önceki tüm asgari ücret artışlarına bakıldığında hep bir önceki yılın enflasyon rakamı baz alınarak bunun 5-10 puan üzerinde artışlar yapılmış. Öyleyse bu yıl da enflasyon en önemli belirleyici olacak.

ARA ZAM OLMADIĞI İÇİN YILLIK ENFLASYONA BAKILACAK

Geçtiğimiz yıl ara zam yapıldığı için 6 aylık enflasyona bakılmıştı. Bu yıl ara zam olmadığı için asgari ücret artışında yıllık enflasyon öne çıkacak. Ancak komisyon Aralık ayında toplandığı için yıllık enflasyon rakamını –ki 3 Ocak'ta belli olacak- bilmeden karar verecek. Yani tahminler ve beklentiler önem kazanacak.

BEKLENTİLER YÜZDE 41,50-45 ARASINDA

Bu noktada referans alınacak en önemli veri Orta Vadeli Program'dan geldi. OVP'de yıl sonu enflasyonunun yüzde 41,50 olacağı öngörüldü. Daha sonra Merkez Bankası'nın kendi öngörüsü, yaptığı piyasa katılımcıları anketlerinden çıkan sonuçlar gösterdi ki yıl sonu enflasyon tahminleri yüzde 41,50 ile yüzde 45 arasında oluşuyor.

MASADA İLK YAZILACAK RAKAM 24 BİN 57 LİRA

Bu sonuçlardan en düşük tahminin OVP'deki yüzde 41,50 olduğu görülüyor. Geçtiğimiz yıllarda yapılan enflasyonun üzerindeki 5-10 puanlık artışlara bakmadan sadece bu enflasyon tahmini ile yola çıkıldığında masada ilk yazılacak rakamın net asgari ücret için 24 bin 57 lira olduğu anlaşılıyor.

PAZARLIK BU RAKAMDAN BAŞLAYACAK

Öyleyse tüm pazarlık bu rakam ve üzerinden devam edecek. Buna göre yıllık enflasyona göre masadan çıkacak en az rakam net 24 bin 57 lira, brüt ise 28.302 TL olacak.

YÜZDE 45 ARTIŞ OLURSA...

Yeni asgari ücret rakamanının bunun üzerinde belirlenmesi gerekecek. Eğer diğer tahminler dikkate alınırsa örneğin yüzde 45 artış olursa ya da 5-10 puanlık fark konulursa bu kez net asgari ücret 25 bin lirayı da geçecek.

ASGARİ ÜCRET GEÇİM ÜCRETİ DEĞİL

Bir noktayı tekrar hatırlatmakta fayda var. Asgari ücret adından da anlaşılacağı gibi işçilere verilecek minimum ücreti gösteriyor. Yani bir gösterge rakamı, geçim ücreti değil. Komisyon 'geçinilecek ücret budur' diye bir rakam belirlemiyor. Bu rakamdan daha üz ücret verilemez diye bir gösterge açıklıyor.

BİRÇOK KALEMİ ETKİLEYECEK

Ücretlerin bu rakamın üzerinde olması gerektiğini belirtiyor. Ayrıca açıklanan asgari ücretin brüt rakamı sadece maaşları değil, borçlanmaları, ödenekleri, GSS primlerini, Bağkur primlerini ve onlarca ödemeyi belirliyor. Yani ekonomi için bir gösterge rakamı oluyor.

ASGARİ ÜCRET NE KADAR OLACAK?

Asgari ücret Ocak ayında yeniden artacak. Bunun için Aralık ayında toplanacak olan Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun masasında enflasyon verileri yer alacak. Zam için ipucu veren bu veriler asgari ücret zam miktarını belirlemede komisyona yol haritası sunacak. Bu kapsamda piyasanın beklediği yüzde 44,11'lik enflasyon oranına ve OVP'deki yüzde 41,50 oranındaki enflasyon tahminine göre asgari ücret hesabı yapıldığında;

PİYASANIN ENFLASYON BEKLENTİSİNE GÖRE HESAPLANAN NET ASGARİ ÜCRET

ASGARİ ÜCRET 28.825,60
SGK PRİMİ (%14) 4.035,58
İŞSİZLİK SİG. PRİMİ (%1) 288,256
KESİNTİLER TOPLAMI 4.323,83
NET ASGARİ ÜCRET 24.501,77

OVP'DEKİ ENFLASYON TAHMİNİNE GÖRE HESAPLANAN NET ASGARİ ÜCRET

ASGARİ ÜCRET 28.302
SGK PRİMİ (%14) 3.962,28
İŞSİZLİK SİG. PRİMİ (%1) 283,02
KESİNTİLER TOPLAMI 4.245,3
NET ASGARİ ÜCRET 24.057

ASGARİ ÜCRET NASIL TESPİT EDİLİYOR?

Asgari ücret her yıl aralık ayında bir komisyon tarafından belirleniyor. Komisyonda işçi kesimini 5 kişi , işveren kesimini 5 kişi ve hakem olarak hükümet tarafını da 5 kişi temsil ediyor. 15 kişilik komisyon en az 4 toplantı yaparak tüm ekonomik gelişmeleri, geçim endekslerini, ve enflasyonu değerlendirerek bir rakam üzerinde anlaşılıyor. Burada işçi ve işveren temsilcileri arasında geçen görüşmelerde Hükümet hakem olarak bulunuyor. İşçi tarafını Türk-İş işveren tarafını ise TİSK temsil ediyor.

TEK ÜCRET BELİRLENDİ

Pandemiden sonraki dönemde asgari ücret artışları yılda iki kez yapılmıştı. Hem Ocak hem de Temmuz dönemi için belirlenen asgari ücretler için komisyon iki kez toplanmıştı. Ancak 2024 yılı için yapılan toplantı sonrasında yıllık olarak asgari ücret belirlenmiş ve 2024 yılında ara zam yapılmamıştı.

ASGARİ ÜCRET 2024 OCAK ZAMMINDA NE KADAR OLDU?

Asgari Ücret Tespit Komisyonu tüm tarafların görüş ve talepleri ile mevcut sosyo-ekonomik koşullarını gözeterek asgari ücreti 2024 yılı için net 17 bin 2 lira olarak belirledi. Böylece asgari ücret 1 Ocak 2024 itibarıyla brüt 20 bin 2, net 17 bin 2 liraya yükseldi.