Basit aktiviteler hayatınızı kabusa çevirebilir! Hastalığa yol açıyor!

Ürtiker yani halk arasında daha çok bilinen ismiyle kurdeşen; deriden kabarık, kızarık ve kaşıntılı döküntüler ile karakterize bir cilt hastalığıdır. Hastalığın teşhisi dermatolojik muayene ile konulmaktadır. Döküntülerin en önemli özelliği kaşınması, kızarması ve genellikle 24 saat içerisinde kendiliğinden kaybolmasıdır. Ürtiker, yüz dahil tüm vücutta görülebilir. Bulaşıcı özellik göstermemektedir.

Kurdeşen (ürtiker) belirtileri

Ürtiker; cilt kızarıklığı, ciltte şişlik ve kaşıntıya ile ortaya çıkar. Bu döküntülerin en önemli özelliği 24 saat içerisinde kendiliğinden kaybolmasıdır.

- Dudaklar, göz çevresi ve genital bölge dahil olmak üzere vücudun her yerinde ten rengi ya da kırmızı renkte kabarcıklar çıkması
- Kaşınma isteği
- Dudak ve göz kapaklarında şişme
- Ürtikerin neden olduğu şikayetler hastaları geceleri daha çok etkilemektedir.

Kurdeşen (ürtiker) neden olur?

Ürtiker nedenlerini ele alırken çeşitlerine göre ele almak gerekmektedir. Zira ürtikerin birden çok çeşidi olduğu için nedenleri de bu çeşitlere göre değişiklik göstermektedir. 

Akut ürtiker (Akut Kurdeşen): 6 haftadan kısa süren ürtikeri çeşididir. Toplumun yaklaşık dörtte biri hayatının bir döneminde akut ürtiker atağı geçirmektedir. Akut ürtiker hastaların %25’inde ise 6 haftadan uzun sürmekte ve kronik ürtiker formuna geçiş göstermektedir.

Kronik ürtiker (Kronik Kurdeşen): 6 haftadan uzun süren ürtiker ataklarını tanımlamak için kullanılır ve toplumda %0,5-1 oranında görülür. Hastalık sıklıkla 1-5 yıl arasında sürmektedir.

Akut Ürtiker nedenleri;

Akut ürtiker başlıca enfeksiyon, ilaçlar ve gıdalar tarafından tetiklenmektedir. En sık nedeni erişkinlerde ilaçlar, çocuklarda ise başlıca üst solunum yolu enfeksiyonları olmak üzere enfeksiyonlardır. Teorik olarak tüm ilaçların ürtikere neden olma riski olmakla beraber sıklıkla antibiyotikler, ağrı kesiciler, radyokontrast maddeler, ACE inhibitörleri, anjiyotensin II reseptör antagonistleri ve östrojen ürtikere neden olmaktadır. Gıdalar ve gıda katkı maddeleri akut ürtikerin etiyolojisinde sık karşılaşılan nedenlerdir. Gıdalar ile oluşan akut ürtiker çocuklarda sık olup, yaş ile beraber görülme sıklığı azalmaktadır. Süt, yumurta, buğday, kuruyemiş ve deniz ürünlerinin akut ürtikere en sık neden olan gıdalardandır. Gıda katkı maddeleri ise psödoallerjik reaksiyona yol açarak ürtikeri tetiklemektedir. Bitki, meyve, sebze, latex gibi kontakt alerjenler, böcek ısırığı ve aşılar da akut ürtiker nedenleri arasındadır.

Kronik Ürtiker nedenleri;

İlaçlar, gıdalar, enfeksiyonlar ve dahili hastalıklar( iç hastalıklar) yol açabilir. İlaçlar arasında ağrı kesiciler ( NSAİİ ilaçlar, kodein) ve antibiyotikler en sık nedenler arasındadır. Diğer taraftan ilaçlar hastalığın nedeni olmadan da hastalıkta alevlendirici olarak rol almaktadır. Özellikle şüpheli gıdanın alınımı sonrasında 15 dakika içinde gelişen reaksiyonlardan sorumlu olup, günlük atak ile giden ürtikerde neden olma olasılıkları düşüktür. Gıdaların içinde bulunan renklendiriciler, antioksidanlar, ilaçlar, hormonlar ve enzimler immünolojik yoldan farklı olarak “psödoallerjik reaksiyon” ile ürtikere yol açabilir. Psödoallerjik reaksiyonlarda ise ürtika şikayetleri gıda alımından 4 saat sonra başlamakta ve etkisi iki haftaya kadar uzamaktadır. Psödoallerjik reaksiyona sebep olan durumlardan şüphelenildiğinde psödoallerjen diyet ve gıda provokasyon testi kullanılabilir.

Kurdeşen (ürtiker) tedavisi

Ürtikerde tedavinin amacı semptomların giderilmesidir. Tetikleyici faktörlerin tespit edilmesi, olası tetikleyicilerden uzak durulması ve ilaç tedavisi hastalıkta tedavi basamaklarını oluşturur.

Ürtiker aktivite skoru:

Ürtiker hastalarında tedavinin değerlendirilmesi için ürtiker aktivite skoru kullanılır. Ürtiker aktivite skoru kabarıklık sayısı ve kaşıntı şiddetini içeren bir değerlendirmedir.

Ürtikerin (kurdeşen) ilaç tedavisi

İlaç tedavisinde ilk basamak sedasyon göstermeyen antihistaminlerin (cetirizine, desloratadine, fexofenadine, levocetirizine, loratadine, ebastine, rupatadine, bilastine) kullanılmasıdır. (Histamin; kişinin alerjik olduğu madde ile karşılaştığında veya iltihap durumlarında ortaya çıkan önemli bir kimyasal ajandır)

2-4 hafta boyunca günde 1 antihistamin alınımı ile şikayetleri gerilemeyen hastalarda bu ilaç grupların4 katına kadar kullanılması önerilmektedir.

2-4 hafta süresinde dört kat antihistamin kullanılmasına rağmen şikayetleri gerilemeyen hastalarda omalizumab (Anti-IgE) enjeksiyonunun ayda 1 kez 300 mg subkutan olmak üzere 6 ay kullanılması önerilmektedir. Hastaların yaklaşık %80’inde omalizumab tedavisi ile etki gözlenirken bir bölümünde ise omalizumab tedavisi de etkisiz kalmaktadır. Bu durumda siklosporin tedavisi 4. basamak tedavi de önerilmektedir.

Lökotrien reseptör antogonistlerinin ürtikerde etkisi ise tartışmalı olup, monteluksat içeren ilaçların daha etki olabildiği belirtilmektedir.

Tedavin her basamağında şiddetli ürtika lezyonlarının olması ve anjioödemin eşlik etmesi durumunda tedaviye sistemik steroid tedavisi eklenebilir.

Ürtiker tedavisinde topikal uygulanan kortizonlu kremlerin yeri yoktur. H2- antagonist ve dapson kullanımı eski tedavi kılavuzlarında yer alırken, sulfasalazin, metotreksat, intreferon, plasmaferez, fototerapi ve intravenöz immunglobulin tedavilerinin ise yararlı olduğuna dair olgu raporları yer almaktadır.

Çocuklarda bu belirtiler varsa hemen doktora gidin! Uzmanı uyardı! Obezite ve otizm gibi pek çok sağlık problemiyle ilişkilendiriliyor!Sağlık