Çocuklarda basit kemik kistlerinin tanı ve tedavisi nasıl yapılır? Basit kemik kisti vücudun hangi bölgelerinde görülür?

Kistler, içlerinde sıvı bulunduran kemik boşluklarıdır. Kemik korteksinin (kemiğin sert dış tabakası) incelmesine neden olurlar ve sıklıkla tek bir boşluk halinde görülürler. Kemik dış tabakasında incelmeye neden olan bu kistler genellikle ağrı yapmazlar ve sıklıkla başka nedenlerle çekilen röntgen filmlerinde rastlantısal olarak fark edilirler.

Zaman zaman şikayeti olmayan çocukta basit travmalar ile patolojik kırıklar (kist olan yerde kemiğin kırılması) şeklinde karşımıza çıkabilir ve tekrarlayan patolojik kırığa (zayıflamış kemik bölgesinde fazla travma olmaksızın meydana gelen) yol açabilir. Sıklıkla radyolojik görüntüleri çok tipiktir. Çok nadiren tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme gibi ileri görüntüleme araçlarına ihtiyaç duyulur. Her yaşta görülebilmekle birlikte en çok 5–15 yaşlar arası tanı alır ve erkeklerde daha sık görülür.

Peki,Çocuklarda basit kemik kistlerinin tanı ve tedavisi nasıl yapılır, vücudun hangi bölgelerinde görülür, nasıl teşhis ve tedavi edilir? Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Dr. Mehmet Ali Deveci, çocuklarda basit kemik kırıklarının teşhis ve tedavisini sizler için anlattı.

Basit kemik kistleri vücudun hangi bölgelerinde görülür?

Basit kemik kistleri sıklıkla uzun kemiklerin (en sık kol, uyluk ve kaval kemikleri) veya pelvis kemiklerinin içinde bulunur. Genellikle tek bir kemikte, tipik olarak kemiğin sonunda, bir eklem ve büyüme plakasının yakınında meydana gelirler. Erken yaşta büyüme plağına komşu görülen bu lezyonlar yaş ilerledikçe ve kemik büyüdükçe kemiğin orta kısmına doğru yer değiştirirler. Kemik büyüdükçe kistin şekli ve boyutu değişebilir. Çocuk tamamen büyüdüğünde kist büyümesi duracak ve daha sonra yavaş yavaş normal kemikle dolacak ve kaybolacaktır.

Basit kemik kistleri, kistin bir büyüme plakasının yanında gelişip gelişmediğine göre sınıflandırılır.

Aktif: Bu kistler büyüme plağı ile temas halindedir. Kemiği zayıflatacak ve kırılmaya neden olacak kadar büyüyebilirler. Aktif bir kist büyüme plağının içine doğru genişleyebilir ve zarar verebilir, bu da kemik deformitesine veya eşit olmayan uzunlukta uzuvlara neden olabilir. Ancak bir süre sonra kemik büyümesi ile kist büyüme plağından uzaklaşır.

Gizli (latent): Bu kistler büyüme plağı ile temas halinde değildir. Kemik büyüdükçe büyüme plağı ile latent kist arasındaki mesafe artar. Sıklıkla herhangi bir şikayete neden olmayan kistlerdir. Basit kemik kistlerinin oluşumuna neyin neden olduğu bilinmemektedir.

Nasıl teşhis edilir?

Basit kemik kistleri, kemik içindeki sıvı ile dolu boşluklardır. Herhangi bir kemikte gelişebilmelerine rağmen, genellikle uzun kemikleri etkiler, çoğunlukla üst kol kemiği (humerus) ve uyluk kemiği (femur) görülür. Çoğu basit kemik kisti semptomlara neden olmaz ve tesadüfen teşhis edilebilir. Çevreleyen kemiği zayıflatabileceğinden, bazı kistler kemik kırıldıktan sonra tanı alabilir. Semptomlara neden olmadığı için kist kemiği genişletip zayıflatarak kırılmaya açık bir alan oluşturabilir. Kist nedeniyle zayıflayan kemik, sadece küçük bir yaralanmayla bile kırılabilir. Bu tür kırıklara patolojik kırık denir.

Röntgen, MR, BT gibi görüntüleme tekniklerinin yanı sıra biyopsi de yapılması gerekebilir.

Basit kemik kistleri nasıl tedavi edilir?

Basit kemik kistlerini tedavi ederken ana hedefler patolojik kırık riskini azaltmak, kist iyileşmesine yardımcı olmak ve ağrıyı durdurmaktır. Tedavi; kistin boyutu, yeri ve kırık riski dahil olmak üzere çeşitli faktörlere dayanır. Bazı durumlarda ameliyat önerilebilir.

Kist küçükse ve semptomlara neden olmuyorsa, genellikle basitçe gözlemlenebilir. Ancak kist, kemiğin hafif bir kuvvetle kırılması konusunda endişe yaratacak kadar büyükse, kırık riskini azaltmak için ameliyat önerilebilir.

Kemik kisti zaten kırılmışsa, kırık tipik olarak ameliyatsız iyileşir. Bazı kistler (yaklaşık yüzde 25) kırıkla birlikte tamamen iyileşir. Kırık iyileştikten sonra kist hala mevcutsa, başka bir kırığı önlemek için ameliyat önerilebilir.

Ameliyatsız tedavi

Gözlem: Bazı basit kemik kisti vakalarında tedavi, zaman içinde dikkatli gözlemden oluşur. Kistteki herhangi bir değişikliği takip etmek için düzenli röntgen çekilmesi gerekebilir. Sıklıkla semptomu olmayan basit kemik kistlerinde takip yeterli olacaktır.

Etkinlik modifikasyonu: Çocuğunuz sporda veya diğer yüksek riskli aktivitelerde çok aktif değilse, kırılma riski daha az olacaktır. Bu durumda, çocuğunuz tamamen büyüyene ve kist düzelene kadar belirli bir aktivite düzeyini sürdürmekle düzenli takip birleştirebilir.

Cerrahi tedavi

Kist ağrılıysa, büyüyorsa veya kırığa neden olabilecek bir yerdeyse ameliyat önerilebilir. Birkaç farklı operasyon türü vardır:

Aspirasyon ve enjeksiyon: Bu prosedürde sıvıyı boşaltmak için kistin içine iğneler sokulur. Buna aspirasyon denir. Bu işlemlerle birlikte içi boşaltılan kistlere kortizon enjeksiyonları uygulanır. Bazen birkaç ay boyunca bir dizi enjeksiyon yapılır.

Küretaj ve kemik grefti: Bu prosedürde kist aspire edilir ve daha sonra kemikten kazınır. Kürtajdan sonra delik kemik grefti ile doldurulabilir; bu, bir allogreft veya vücudunuzdaki başka bir kemikten (otogreft) alınan kemiktir. Oluşan boşluğa konulan bu kemik greftler kaynayarak normal kemik oluşumunu sağlar.

Basit boşaltma ve tespit: Kırık riski barındıran kistler özel vidalar ve çiviler kullanılarak kapalı yöntemlerle boşaltılır ve uygulanan elastik çiviler yardımı ile kırık oluşumu önlenebilir.

İyileşme süreci nasıldır?

Ameliyattan sonra günlük aktivitelere dönüş süresi kistin büyüklüğüne ve konumuna göre değişir. Çoğu hasta 3 ila 6 ay içinde tam aktiviteye dönebilir. Bu noktada doktorunuzun talimatlarına tam olarak uyum sağlamak çok önemlidir.