Döviz kuru nedir? Döviz neden artar? Döviz kuru nasıl belirlenir? Türkiye'de uygulanan döviz kuru sistemleri
Döviz kuru yükseldi haberleri ile oldukça sık karşılaşıyoruz. Peki, döviz kuru nedir? Bir ülkenin gelir seviyesini belirleyen döviz neden artar merak ediliyor. İki ülkenin para biriminin oranına baktığımızda döviz kuru nasıl belirlenir görebiliriz. İşte, Türkiye'de uygulanan döviz kuru sistemleri...
Döviz nedir? sorusu özellikle ekonomi haberlerinde sıklıkla karşılaştığımız kurdaki artış veya azalış ile gündemdeki yerini daima koruyor. Ülkelerin para biriminin değerli veya değersiz olmasını belirleyen döviz neden artar merak ediliyor. Döviz kuru nasıl belirlenir sorusunda karşımıza gelir seviyesi ve enflasyon kavramları çıkıyor. Nominal, Reel, Çapraz ve Efektif kur olarak çeşitleri bulunuyor. Biz de sizler için Türkiye'de uygulanan döviz kuru sistemlerini açıkladık.
CAN MUTABAKANİ
Döviz kuru bir ulusun para biriminin başka bir ulusun para birimine oranıdır. Döviz kurunu basitçe anlatmak gerekirse bir ülkenin para birimi ile başka bir paradan kaç tane alabileceğinizin sayısal anlatımıdır.
Döviz kurlarını baktığınız gibi anlayabilmek için öncelikle pariteleri yani kısaltmaları öğrenmelisiniz. Para birimleri uluslararası piyasalarda genelde temsil ettikleri para biriminin kısaltması olurlar.
Örneğin USD United States Dollar’ın kısaltmasıdır, Eur is Euro’nun. Böylece USD/EUR oranına baktığımızda bir amerikan dolarının kaç euro edeceğini öğrenmiş oluruz. Aynı şekilde japon yeni de JPY olarak ifade edilir. Eur/JPY döviz kurun 100 ise bir euro ile 100 japon yeni satın alınabileceği anlamına gelir.
Türkiye'de uygulanan döviz kuru sistemleri
Türkiye’de döviz kuru sistemleri üçe ayrılır.
Sabit Piyasa Kur Sistemi: Ülkemizde zaman zaman yaşandığı gibi Merkez Bankasının döviz kuruna doğrudan müdahale ettiği sistemdir.
Denetimli Kur Sistemi: Merkez Bankasının döviz kurunda yaşanan dalgalanmaların önüne geçmek amacıyla müdahalelerde bulunduğu sistemdir.
Esnek Piyasa Kur Sistemi: Döviz kurlarına müdahale olmadan serbestçe aşağı veya yukarı oynayabilecekleri döviz kuru sistemi. Esnek piyasa sistemi çoğu zaman yabancı piyasalarda yaşanan dalgalanmalardan ötürü hareket eder.
DÖVİZ KURU ÇEŞİTLERİ
Bu yazımızın konusundan çok sapmadan gelin farklı döviz kuru çeşitlerine bakalım.
Nominal Kur: Yabancı ulusların para birimlerinin ülkenin yerli para birimine karşı değeridir. Bir Amerikan Dolarının yabancı başka bir para birimine eşitliğini belirtir.
Reel Kur: Reel Kur Nominal Kurun enflasyona göre düzenlenmesi ile elde edilir. Nominal Kur ve Reel Kur doğrudan birbirine bağlıdır. Reel kur artarsa EUR/TRY paritesinde TRY değer kaybetmiş demektir.
Çapraz Kur: İki farklı yabancı para biriminin birbirini satın almak için kullanılmasına verilen isimdir. Örneğin Türkiye’de eline Euro olan biri Japon Yeni almak istediğinde Çapraz Kur’a tabidir.
DÖVİZ KURU NEDEN DEĞİŞİR?
Gelir Seviyesi: Bir ülkenin gelir seviyesinde yükselme olduğu takdirde yerel parası değerlenir ve ithalat artar. Gelir seviyesi artan insanların zevkleri de değişeceği için ithal mallara olan ilgi artacaktır. Dövize olan talep kuru etkileyecektir.
Enflasyon: Sürekli olarak artan fiyatlar bir ülkenin vatandaşlarının ülkenin para birimine olan güvenini kaybetmesine yol açacaktır. Yaşadığı ülkeye güvenemeyen vatandaş giderek daha fazla ithal mala yönelecek ve dövizin değerini arttıracaktır. Enflasyon ve bir ülkenin parasının değeri arasında ters orantı var denebilir.
Faiz Oranı: Ülkenin para birimi reel faiz oranlarının düşmesi ile birlikte değer kaybeder. Reel faiz oranının yükselmesi ise ülkenin para biriminin değerlenmesine yol açacaktır.
Sermaye: Döviz kurlarını kısa vadede en kuvvetli etkileyen güçlerden biri de sermaye hareketleridir.
