Çin'in sahp olduğu Mars gezgini Zhurong isimli robot, Mars'ın ikliminde 400.000 yıl önce, gezginin keşfetmekte olduğu Utopia Planitia'nın kumları üzerinde dalgalanan parlak kum tepelerinin üzerine yerleştirilmiş karanlık sırtlar şeklinde dramatik bir değişimin kanıtını buldu.
Çin Bilimler Akademisi Ulusal Astronomik Gözlemevlerinden Li Chunlai liderliğindeki bilim adamları, Zhurong'un Mayıs ayında indirildiği yerin yakınındaki büyük kum tepelerine daha yakından bakmak için Çin'in Tianwen-1 Mars yörünge aracından görüntüler aldı.
YÜZBİNLERCE YIL BOYUNCA AŞINMIŞ
Kumulların hilal şekli, yüzbinlerce yıl boyunca aşınmış, enine rüzgar sırtları (TAR'lar) olarak adlandırılan, kumul alanlarının üzerinde oluşan, ancak görünüşe göre rüzgarla savrulan kumullarınkinden farklı bir açıda olan uzun karanlık sırtlar ile aşınmıştı.
TAR'lar Mars'ın her yerinde düşük orta enlemlerde gözlemlendi, ancak Kızıl Gezegendeki rüzgarların yönünü tanımlayan küresel atmosferik sirkülasyon modelleri, şimdiye kadar özelliklerin nasıl oluşabileceğini açıklayamadı.
Zhurong'un kumullarla ilgili araştırması, hilal şeklindeki gövdelerinin, TAR'ları oluşturan daha koyu malzemenin altında daha parlak malzemeden yapıldığını buldu.
Kum tepelerine çarpan kraterlerin sayısına dayanarak, araştırma ekibi bunların 2,1 milyon ila 400.000 yıl önce oluştuğunu tahmin ediyor. Bu, karanlık TAR'ların son 400.000 yıl içinde oluşmuş olması gerekiyor.
BUZUL ÇAĞININ SONA ERMESİYLE OLUŞTU
Bu tarihler, Mars'ın son büyük buzul çağının başlangıcı ve bitişiyle örtüşüyor. TAR'ların kumullara göre farklı bir açıda oluşmuş olması, buzul çağının sona ermesiyle alt orta enlemlerde rüzgar yönünün değişmiş olması gerektiği anlamına gelir.
Buzul çağı, Milankovitch döngülerinin neden olduğu, Mars'ın dönme açısındaki değişiklikler nedeniyle başladı ve sona erdi . Bu döngüler, güneş , Jüpiter ve diğer gezegenlerin yerçekiminin birleşik etkilerinin yanı sıra gezegenin yörüngesinin şekli ve deviniminin birleşik etkilerinin neden olduğu, bir gezegenin dönme ekseninin yörünge düzlemine göre periyodik olarak dolaşmasını içerir.
DÜNYA İLE AYNI KADERİ PAYLAŞIYOR
Hem Dünya hem de Mars, iklimsel değişimlere karşılık gelen bu döngüleri yaşıyor. Mars örneğinde, dönme açısı (eğikliği olarak anılır), 2.1 milyon ile 400.000 yıl önce arasında 15 derece ile 35 derece arasında değişiyordu ve iklimi mahvediyordu. Bugün, Mars'ın eğimi yaklaşık 25 derecedir.
BAZI FARKLILIKLAR MEVCUT
Biraz şaşırtıcı bir şekilde, Mars'taki bir buzul çağı Dünya'dakiyle tamamen aynı değil . Tipik olarak, Mars buzul çağları kutuplarda daha yüksek sıcaklıklar ve su buharı ve tozun biriktikleri orta enlemlere doğru hareketini görür.
AMAZON ÇAĞI
Mars'taki şu anki jeolojik çağ, bazen 3,55 ila 1,88 milyar yıl önce başlayan ve o zaman içindeki çarpma sayısıyla tanımlanan Amazon çağı olarak bilinir.
Li yaptığı açıklamada, "Amazon iklimini anlamak, Mars'ın mevcut manzarasını, uçucu madde rezervuarlarını ve atmosferik durumu açıklamak ve bu mevcut gözlemleri ve aktif süreçleri Mars'ın eski ikliminin modelleriyle ilişkilendirmek için çok önemlidir." dedi.