Emekli olacaklar dikkat! Başvuran aldı

Yeni yıl yaklaşırken gözler emekli maaşlarının zam oranlarına çevrildi. Peki, yüksek emekli maaşı için neler yapılmalı? İşte detaylar...

Emekli olacak vatandaşlar gelecek yıl için zam oranlarını araştırmaya çoktan başladı. Peki, yüksek emekli maaşı almak için nelere dikkat edilmeli? 4/a sigortalılar nasıl yüksek emekli maaşı alabilir? İşte emekli maaşı hesaplama sistemiyle ilgili merak edilenler...

Türkiye'de halen yüzde 30-35 bandında bir kayıt dışı çalışmanın varlığı görülüyor. Kayıtlı çalışanların çok önemli bir oranının primleri de asgari ücret üzerinden ödenince yüksek emekli aylığı için yüksek kazanç üzerinden çalışma pek çok çalışan için mümkün olmuyor.

Emekli aylığı nasıl hesaplanıyor?
SGK emeklilik yaşında olduğu gibi hesaplama sisteminde de önemli değişiklikler yapılmıştır. Sosyal güvenlik sisteminin finansman açığının kapatılması için emeklilik şartları zorlaştırılmış, buna karşın bağlanan maaş oranlarını belirleyen hem aylık bağlık oranları hem de ortalama kazancın hesabında dikkate alınan güncelleme katsayısı ise düşürüldü.

Emekli aylığının hesabında temel olarak 3 dönem ayrımı bulunuyor.

01.2000 tarihinden önce,
01.2000 ve 01.10.2008 tarihleri arası,
10.2008 tarihinden sonrası...

2000 öncesi

Bu dönem aylığı hesabında; gösterge x memur maaş Katsayısı x ABO (Aylık Bağlama Oranı) formülü kullanılıyor.

31 Aralık 1999 gününe kadar olan dönem için normal şartlarda 5.000 prim günü için göstergeden aylık bağlanacak ise ABO yüzde 60’dır. (Üst gösterge için oran göstergeye bağlı olarak yüzde 50 ile yüzde 59,90 aralığında. en üst gösterge için ise bu oran yüzde 50’dir). Aylık Bağlama Oranı, 5.000 prim gününden sonra her tam 240 gün için yüzde 1 ve ayrıca kadınlar için 50, erkekler için 55 yaşından sonraki her tam yaş için de yüzde 1 artırılıyordu.

Ocak 2000-30 Eylül 2008 tarihleri arası için ABO hesaplaması

Bu dönemde gösterge-katsayı sistemi kaldırılmış, güncelleştirilmiş prim esasına dayanan farklı bir sistem getirilmişti. Sigortalının 2000 ve daha sonraki yıllara ait prime esas yıllık kazançları; Güncelleme katsayısı X Aylık bağlanma oranı = 4A emekli maaşı formülü hesaplanmaktadır.

Güncelleme katsayısı hesaplanırken, kişinin emekli olacağı yılın bir yıl öncesindeki yıla ait büyüme rakamları ve TÜFE rakamları kullanılıyor.

Aylık Bağlama Oranı ise, sigortalının toplam prim ödeme gün sayısının ilk 3600 günün her 360 günü için yüzde 3,5, sonraki 5400 günün her 360 günü için yüzde 2 ve daha sonraki her 360 gün için yüzde 1,5 oranlarının toplamından oluşuyor.

Bu döneme ait bütün güncellenmiş kazançlar toplanır ve bu döneme ait prim gün sayısına bölünerek OGK (Ortalama Günlük Kazanç) bulunur. OGK, 360 ile çarpılarak OYK (Ortalama Yıllık Kazanç) hesaplanır. Aylık ise ortalama yıllık kazancın 12’de birinin ABO ile çarpımı sonucu bulunan tutar.

Ekim 2008 sonrası için ABO hesaplaması

Ekim 2008'den sonra 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalıların yaşlılık aylığı, ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucunda bulunan tutar... Ortalama aylık kazanç, sigortalının her yıla ait prime esas kazancının, kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan kazançlar toplamının, itibarî hizmet süresi ile fiilî hizmet süresi zammı hariç toplam prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanan ortalama günlük kazancın otuz katı.

Aylık bağlama oranı, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tâbi geçen toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için yüzde 2 olarak uygulanır. Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınır. Ancak aylık bağlama oranı yüzde 90’ı geçemez.

Emeklilikte yüksek maaş almanın yolları...
Peki, yüksek emekli maaşı için ne yapmalı? Emekli aylığı hesabında önceki dönemlerin aksine emekliliğe yakın dönemlerde ödenen primler değil, ödenmiş olan tüm primler dikkate alınır.

Daha yüksek emekli maaşı alınabilmesi için aşağıdaki durumlar göz önünde bulundurulmalı:

-Gerçek ücretler üzerinden SGK primi ödenmeli

Çalışanlar e-devlet aracılığıyla kolayca emekliliklerine esas olan kazançlarını hizmet cetvellerinden takip edebilirler. Harici/elden ücret-prim-ikramiye almaktan kaçınmalıdır. Tüm çalışma dönemlerinde elde ettikleri ücretlerin emeklilik hesabında dikkate alınacağı unutmamalıdırlar. Özellikle son dönemde artan yak hak ödemelerinden düzenlilik taşıyanların prime tabi tutulmasına dikkat edilmeli, amacını aşan hediye çeki gibi uygulamaların negatif etki yaptığı unutulmamalıdır.

-Düşük kazançlı çalışanlar için birden fazla işverene bağlı kayıtlı çalışmak emeklilik hesabında avantaj sağlayacaktır.

Sosyal güvenlik sistemimiz, 5510 s.k. 4/1(a) kapsamında birden fazla işverene tabi olarak çalışmaya izin verdiği için işçi adına iki ayrı iş yerinden ödenen primlerin toplamı emekli aylığına esas tutarı arttıracaktır. İlgili yılda geçerli olan SGK üst sınırını aşan ödemelerin hesapta dikkate alınmayacağını belirtmekte fayda bulunmaktadır. Aynı zamanda kaç farklı işyerinde çalışırsanız çalışın aylık gün sayınız 30 olacaktır.

-2000 yılı öncesi borçlanmalar yüksek tutarlardan mutlaka yapılmalı.

Yurt dışı, doğum ve askerlik borçlanması halleri 01.01.2000 tarihinden öncesine denk geliyor ise, mümkün olan en üst sınırdan borçlanma yapılması emekli aylığını arttıracaktır. Askerliğin uzun dönemli yapılmış olması, bu durumdaki kişiler için önemli bir fırsat olacak.

-Emeklilik tarihinin seçiminde içinde bulunulan ekonomik göstergeler de dikkate alınmalı.

Emeklilik için gerekli şartları taşıyan kişiler, içinde bulundukları yılın ekonomik göstergelerine göre karar vermeli. Ekonomik büyüme hızı ve enflasyon oranı, emekli maaşlarındaki zam oranından yüksek ise takip eden yılbaşında emeklilik başvurusunda bulunulmalı. Tersi durumda, enflasyon ve ekonomik büyüme hızı emekli aylıklarına yapılan zam oranından daha düşük gerçekleşirse, yıl sonunu beklemeden emeklilik dilekçelerinin SGK’ya verilmesi daha yüksek emekli aylığı alınmasını sağlayabilecek.

Son 3,5 yıl kuralına dikkat edilmeli

Emeklilik sisteminde 4/c, 4/a ve 4/b şeklinde en avantajlıdan başlayan bir sıralama mevcuttur. Bu kurala uygun olarak en son 7 yılda en fazla hangi statüden ödeme yaparsanız ona göre emekli olunur. Buna dikkat edilmesinde de fayda var.

4A çalışanlarının emekli olduklarında kendilerine kaç lira yaşlılık aylığı bağlanacağını öğrenebildikleri internet uygulaması için:

https://uyg.sgk.gov.tr/AylikHesap/servlet