Evliya Çelebi'nin haritası, Osmanlı'nın ilk atlası Katar'da sergileniyor

Evliya Çelebi'ye atfedilen iki haritadan birisi, koleksiyonuyla tarih meraklılarını cezbeden Katar Milli Kütüphanesi'nde sergileniyor.

Kütüphanenin "Miras Kütüphanesi" bölümündeki haritalardan ve yazmalardan sorumlu bilim tarihi araştırmacısı Hüseyin Şen, kütüphane koleksiyonunu anlattı.

Şen, Hollandalı mimar Rem Koolhaas tarafından tasarlanan Katar Milli Kütüphanesi'nin 2017'de açıldığını söyledi.

Miras Kütüphanesi'nin daimi sergi alanı olarak tasarlanan bölümün şeklinin, arkeolojik kazı alanını temsil ettiğini aktaran Şen, "Bu bölümde harita koleksiyonumuzdaki en önemli eser olan, Evliya Çelebi'nin bizzat kendi eliyle çizdiği harita yer alıyor" dedi.

Hüseyin Şen, daimi serginin adının "Her şey 'Oku!' emriyle başladı" olduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti:

"Kur'an-ı Kerim'in ilk ayeti olan 'Oku!' emrine atfen sergiye bu isim verildi. Sergi, ilk olarak en eski yazma örnekleri olan Kuran-ı Kerim yazma varaklarıyla başlıyor. Miras Kütüphanesi koleksiyonunda yaklaşık 3 bin 500 yazma eser, 1400 harita, 500 hat levhası, 35 bin Arapça matbu eser, 25 bin yabancı dillerde nadir eser, 80 bin fotoğraf ve 20 bin arşiv belgesi yer alıyor. Bu, Orta Doğu'nun en önemli koleksiyonlarından bir tanesi."

"OSMANLI'NIN İLK ATLASI BURADA"

Daimi sergi alanının 12 bölümden oluştuğunun altını çizen Şen, kütüphanenin çekirdeğini Katar Hanedanı'ndan Şeyh Hasan'ın koleksiyonunun oluşturduğunu vurgulayarak, her geçen gün büyüyen ve gelişen bir koleksiyona sahip olduklarını söyledi.

Hüseyin Şen, Miras Kütüphanesi'nde Osmanlı-Türk tarihine ait önemli eserlerin sergilendiğini kaydederek, "Hilye-i Şerifler, Ahmed Şemseddin Karahisari'nin yazdığı bir Kur'an-ı Kerim, Osmanlı fermanları, Kabe örtüleri ve İbrahim Müteferrika baskılarının bütün seti burada mevcut. Haritalar bölümünde ise 19'uncu yüzyıl Osmanlı haritaları yer alıyor. Sultan 3. Selim'in Avrupa'dan sipariş ettiği dünyada tek nüsha olan çok önemli bir Osmanlı haritası da burada görülebilir. Mehmed Raif Efendi'nin 1803'te Üsküdar'da Tabhane-i Hümayun tarafından bastırdığı 'Atlas-ı Cedid' tercümesinin günümüze ulaşanlarından bir tanesi de burada sergileniyor. Bu eser, Osmanlı'daki ilk matbu atlas olma özelliğini taşıyor" diye konuştu.

Daimi sergide İsmail bin er-Rezzaz el-Cezeri'nin eserinden orijinal yazma nüshaların da bulunduğuna işaret eden Şen, Cezeri'nin "Mum Saati" icadının bir replikasının da sergilendiğini dile getirdi.

"KOLEKSİYONUN EN ÖNEMLİ PARÇASI EVLİYA ÇELEBİ HARİTASI"

Şen, koleksiyonun en önemli eserinin Evliya Çelebi Haritası olduğuna dikkati çekerek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Dünyada Evliya Çelebi'ye atfedilen iki haritadan birisi burada yer alıyor. Diğeri Vatikan Kütüphanesi'ndedir ki kısa bir süre önce ona dair bir kitap yayınlandı. Bu harita hakkında henüz bir kitap yayını yok sadece bir makale var. İngiliz Büyükelçi William Trumbull 1687-1691 yılları arasında İstanbul'da görev yapmış. Onun koleksiyondan çıktı. 1988 yılında Şeyh Hasan tarafından satın alınmış ve kütüphaneye intikal etmiş. Yaklaşık 4 metre uzunluğunda, 40 santimetre eninde bir harita. Birbirine yapıştırılmış 8 varaktan oluşuyor. Prof. Dr. Zekeriya Kurşun, yaptığı incelemeler neticesinde bu haritanın Evliya Çelebi'ye atfedilmesi gerektiğini ortaya koydu. Türk tarihine dair çok önemli bir eser. Haritada şehirlerin tasvirleri var, Bağdat, Erzurum, Urfa şehirleri var. Burada verilen bilgilerle Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'ndeki bilgiler de örtüşüyor."

Katar Milli Kütüphanesi'nin okuyucu hizmetlerinin de çok kapsamlı olduğuna vurgu yapan Hüseyin Şen, Doha'ya gelen araştırmacıların mutlaka ziyaret etmesi gerektiğini sözlerine ekledi.