EYT'de 5000 prim! EYT'de 7200 prim! EYT'de 9000 prim! EYT'de yaş sınırı kaç? Yeni bir dönem başlayacak!

2022’nin merak konusu haline gelen EYT yaşanan gelişmeleriyle vatandaşların gündeminden düşmüyor. Düzenlemeler devam ederken Emeklilik ile ilgili birçok soru kafaları kurcalamaya devam ediyor. İnsanlar, EYT'den kimler yararlanıyor? Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır? Sorularına yanıt arıyor. İşte ayrıntılar…

 Vatandaşlar tarafından en çok merak edilen konular arasında ilk olarak 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlar ve yönetmelik yürürlüğe girene kadar olan emeklilik süreci yer alsa da ek olarak kıdem tazminatı da akıllarda soru işareti bırakıyor. Peki kıdem tazminatında brüt maaş nasıl belirleniyor?

 Kıdem tazminatında brüt maaş nasıl belirleniyor?

30 günlük brüt maaş yıllık olarak hesaplanır. Yıl içinde alınan düzenli ödemeler de dahil olmak üzere nihai brüt maaş dikkate alınır. Brüt maaşa ikramiye ve fazla mesai gibi değişken ödemeler dahil olmayıp yemek, giyim yardımı, çalışma ödeneği ve ikramiye gibi ödemeler dahildir.

Örneğin; Ramazan ve Kurban Bayramı'nda yıllık maaş eki alan bir çalışanın giydirilmiş brüt maaşı şu şekilde hesaplanır:

Brüt ücret: 9.000 Türk Lirası

Brüt ikramiye: 18.000 Türk Lirası

Ücrete eklenecek ikramiye: 18.000 /12 = 1.500 Türk Lirası

Giydirilmiş brüt ücret: 9.000 + 1.500 = 10.500 Türk Lirası

Tüm yılı aşan dönemler dikkate alınıyor mu?

Bir işçinin işten çıkarılması yılda en az 30 iş günü ücretidir. Burada hesaplama brüt maaş üzerinden yapılır. Bir yılı aşan süreler için giydirilmiş ücret esasına göre hesaplama yapılır. Yani bir yılı aşan uzun günler boşa gitmiş olmayacak. Örneğin; 10 yıl 6 ay çalışmış ve brüt maaşı 10.500 TL olan bir çalışan için tazminat şu şekilde hesaplanır:

Giydirilmiş brüt ücret: 10.500 Türk Lirası

10 yıllık tazminat: 10.500 x 10 = 105.000 Türk Lirası

6 aylık tazminat: 10.500 / 12 x 6 = 5.250 Türk Lirası

Toplam tazminat: 105.000 + 5.250 = 110.250 Türk Lirası

Damga vergisi: 836.80 Türk Lirası

Ödenecek tutar: 109.413,20 Türk Lirası

Tazminattan kesinti oluyor mu?

Kıdem tazminatı gelir vergisine tabi değildir. Tazminattan sadece damga vergisi kesilir. Başka hiçbir işlem yapılmaz.

Tazminat hesabı nasıl yapılır?

Giydirilmiş brüt maaş çarpı çalışılan saat. Alınan tutardan binde 7,59 oranında damga vergisi kesilir.

Örneğin son brüt maaşı 10 bin 500 Türk Lirası olan ve 12 yıllık kıdemi olan bir çalışana ödenen tutar şöyle tanımlanıyor:

Giydirilmiş brüt ücret: 10.500 Türk Lirası

Çalışma süresi: 12 yıl

Kıdem tazminatı: 12 x 10.500 = 126.000 Türk Lirası

Damga vergisi: 956,34 Türk Lirası

Ödenecek tutar: 126.000 – 956,34 =125.043 Türk Lirası

Yeni yılda asgari ücret ne kadar olur?

Halen işten çıkarılan asgari ücretle çalışan işçinin işten çıkarılması, her bir çalışma yılı için 6471 liradan hesaplanıyor. Türk-İş'in "kırmızı çizgi" dediği net asgari ücret 7785 lira ise brüt asgari ücret 9 milyon 159 liraya çıkıyor. Kıdem tazminatı asgari ücretli çalışanın çalıştığı her yıl için 2688 lira artırılıyor. Zam %50 olursa her yıl 9706 lira, %65 olursa 10677 lira zam yapılacak. Bu tutardan sadece damga vergisi kesilir.

Örneğin 12 yıllık kıdemi olan asgari ücretli bir işçiyi alırsak ve Ocak ayında brüt maaşın 9150 liraya yükseldiğini düşünürsek:

MEVCUT BRÜT ÜCRET: 6.471 TL
Çalışma süresi: 12 yıl

Kıdem tazminatı: 12 x 6.471: 77.652 Türk Lirası

Damga vergisi: 589,38 Türk Lirası

Ödenecek tutar: 77.062 Türk Lirası

MEVCUT BRÜT ÜCRET: 9.159 Türk Lirası

Çalışma süresi: 12 yıl

Kıdem tazminatı: 12 x 9.159: 109.908 Türk Lirası

Damga vergisi: 834,20 Türk Lirası

Ödenecek tutar: 109.074 Türk Lirası

FARK: 109.074 – 77.062 = 32.012 Türk Lirası

Kıdem tazminatı taksitle ödenir mi?

Kıdem tazminatı peşin ödenmelidir. Kıdem tazminatı işçinin rızası olmadan taksitle ödenemez. İşveren işçinin açık yazılı muvafakatini alırsa kıdem tazminatını taksitler halinde ödeyebilir.

Kıdem tazminatı alamayan ne yapacak?

Uyuşmazlık durumunda başvuru önce arabulucuya sunulur. Kıdem tazminatı 5 yıl sonra sona eriyor. Bu süre, işten çıkarma hakkının doğduğu günden itibaren başlar.

Yaş sınırı olacak mı?

Emeklilik yaşı için bir yaş sınırı olup olmayacağı, yayınlandığında yönetmelikten netlik kazanacak ancak kadınlar için 48, erkekler için 50, kadınlar için 50 ve erkekler için 52 gibi yaş sınırları ortaya çıktı. Yönetmelik kapsamında kimlerin nasıl emekli olacağı mesai bitiminden sonra netleşecek.

EYT düzenlemesi gecikir mi?

EYT yönetmeliği bu ay meclise sunulacak ve Ocak ayında yürürlüğe girecek. Bu kapsamda bu ay yasalaşması halinde Ocak ayında başvuranların aylıkları 1 Şubat'tan itibaren geçerli olacak. Ocak ayı ortasında düzenleme yürürlüğe girse bile emeklilik tarihi değişmeyecek.