Yıllar önce dünyanın başına dert olup milyonlarca hayvanın itlaf edilmesine neden olan hastalık, son yıllarda dünyanın kapısını yeniden çaldı. Bu kez çok daha fena geldi. Reuters'ın bir düzineden fazla önde gelen hastalık uzmanıyla yaptığı röportajlara göre, kuş gribinin yayılmasını izleyen bilim insanları, gözetimdeki boşlukların kendilerini yeni bir pandeminin birkaç adım gerisinde tutabileceğinden giderek daha fazla endişe duyuyor. Birçoğu 2020'den beri göçmen kuşlarda H5N1 kuş gribinin yeni alt türünü izliyor. Ancak virüsün 12 ABD eyaletindeki 129 süt çiftliğine yayılması, virüsün insanlar arasında bulaşıcı hale gelmesine daha da yaklaşabilecek bir değişime işaret ediyor. Alpakalardan ev kedilerine kadar diğer memelilerde de enfeksiyonlar bulundu.
KALP ATIŞI KADAR KISA SÜREDE DEĞİŞEBİLİR
Pennsylvania Üniversitesi'nde mikrobiyoloji profesörü olan Scott Hensley, "Yavaş çekimde gelişen bir pandemi gibi görünüyor. Şu anda tehdit oldukça düşük. Ancak bu bir kalp atışı kadar kısa sürede değişebilir." dedi. İnsanlara sıçrama uyarısı ne kadar erken yapılırsa, küresel sağlık yetkilileri aşı geliştirme, geniş çaplı testler ve kontrol önlemlerini başlatarak insanları korumak için o kadar erken adım atabilirler. ABD süt ineklerinin federal gözetimi şu anda eyalet sınırlarını geçmeden önce sürüleri test etmekle sınırlı. Eyalet test çabaları tutarsızken, hasta sığırlara maruz kalan kişilerin testleri yetersiz, hükümet sağlık yetkilileri ve pandemi grip uzmanları Reuters'a söyledi.
"TAM BULAŞMA YOLUNU BULMAMIZ GEREKİYOR"
Rotterdam'daki Erasmus Tıp Merkezi'nden Hollandalı grip viroloğu Ron Fouchier, "Hangi çiftliklerin pozitif olduğunu, ineklerin kaçının pozitif olduğunu, virüsün ne kadar iyi yayıldığını, bu ineklerin ne kadar süre bulaşıcı kaldığını ve tam bulaşma yolunu bilmeniz gerekiyor" dedi. ABD Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü Müdürü Dr. Jeanne Marrazzo, insanlara yönelik gözetimin “çok, çok sınırlı” olduğunu söyledi.
DAHA HIZLI MÜDAHALEYİ ENGELLEYEBİLECEK
Marrazzo, ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri'nin insan gribi gözetim ağını "aslında pasif bir raporlama, pasif bir sunum mekanizması" olarak tanımladı. ABD Tarım Bakanlığı'nın inekleri test etmede daha proaktif olduğunu, ancak hangi çiftliklerin etkilendiğini kamuoyuna açıklamadığını söyledi. Bazı uzmanlar, hayvan ve insan sağlığı kuruluşlarının farklı yaklaşımlarının daha hızlı müdahaleyi engelleyebileceğini söyledi.
HAYVANSAL SORUNLARIN OLDUĞU TEK ÖRNEK DEĞİL
Johns Hopkins Sağlık Güvenliği Merkezi'nde biyogüvenlik uzmanı olan Gigi Gronvall, "Sistemi sıfırdan tasarlıyor olsaydınız, tek bir kurumunuz olurdu. Bu, insan sorunlarına neden olan çevresel veya hayvansal sorunlarımızın olduğu tek örnek değil." dedi. USDA sözcüsü, kurumun CDC ve diğer ortaklarla "hükümet çapında bir müdahale" kapsamında "7/24" çalıştığını belirterek, devam eden araştırmaların "Amerika'nın gıda tedarikinin güvenli kaldığını, hasta ineklerin genellikle birkaç hafta sonra iyileştiğini ve insan sağlığına yönelik riskin düşük kaldığını" gösterdiğini söyledi.
İLK BİRKAÇ YIL BOYUNCA HAYVANLAR ARASINDA YAYILDI
CDC'den yapılan açıklamada, "USDA ve ülke genelindeki eyalet ve yerel sağlık departmanları, yaklaşık yirmi yıldır yeni bir grip virüsünün ortaya çıkmasına hazırlanıyor ve virüsteki en küçük değişiklikleri bile sürekli olarak izliyor" dedi. COVID-19 dahil bazı pandemiler çok az uyarıyla gelir. 2009'da H1N1'in neden olduğu son grip pandemisinde, virüs ve öncülleri ilk olarak birkaç yıl boyunca hayvanlar arasında yayılmıştı, dedi Hensley, ancak daha fazla gözetim sağlık otoritelerinin hazırlanmasına yardımcı olurdu.
MART AYININ SONUNDAN BU YANA POZİTİF
ABD'de üç kişi, ineklerle temas ettikten sonra Mart ayının sonundan bu yana H5N1 kuş gribi için pozitif test edildi ve hafif semptomlar yaşadı. Meksika'da bir kişi, daha önce insanlarda görülmemiş ve hayvanlarla bilinen bir teması olmayan ayrı bir H5 suşu ile enfekte oldu. Hindistan, Çin ve Avustralya'da farklı suşların neden olduğu diğer vakalar bildirildi. Dünya Sağlık Örgütü, H5N1'in insanlar için riskinin düşük olduğunu çünkü insan bulaşmasına dair bir kanıt olmadığını söylüyor. Bu değişirse, mevcut H5N1 aşısının sınırlı miktarları ve Tamiflu gibi antiviral ilaçlar dahil olmak üzere bazı araçlar mevcuttur.
İNSANLARDA ENDİŞE VAR
BM Grip Ajansı Başkanı Wenqing Zhang, ihtiyaç duyulması halinde daha büyük ölçekli test, tedavi ve aşı üretimine başlamak için mekanizmaların bulunduğunu söyledi. Diğer uzmanlar, Koalisyon Salgın Hazırlık Yenilikleri (CEPI) başkanı Richard Hatchett'in söylediğine göre, insanlarda olası bir yayılmaya hazırlanmaya başlamak için yeterli endişe var, ancak harekete geçme tetikleyicileri, yanıtta oynanan role bağlı olarak farklılık gösteriyor. Örgütü, COVID aşısı geliştirmeyi finanse etmek için erken harekete geçti ve şu anda H5N1 hakkında araştırma ortaklarıyla görüşüyor.
YÜKSEK RİSKLİ GRUPLAR
CEPI, pandemi potansiyeli olan patojenler için prototip aşı kütüphanesi oluşturmayı amaçlıyor. Bu, ilaç üreticilerinin büyük ölçekli üretime başlamasına ve salgından sonraki 100 gün içinde gerekli yerlere aşıları dağıtmasına yardımcı olacaktır. Bazı ülkeler insanları H5N1'e karşı korumak için adımlar atıyor. Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa, çiftlik veya laboratuvar çalışanları da dahil olmak üzere yüksek riskli gruplar için kullanılabilecek "pandemi öncesi" grip aşısı dozlarını güvence altına alıyor.
İLK ÜLKE OLACAK
Finlandiya'nın kürk ve kümes hayvanı çiftlik çalışanlarının yanı sıra hayvan sağlığı müdahale çalışanlarını aşılayan ilk ülke olması bekleniyor. Aşı erişimini genişletmek de karmaşıktır, dedi DSÖ'den Zhang. Potansiyel pandemi grip aşılarının üreticileri mevsimsel grip aşıları üretiyor ve ikisini aynı anda üretemiyor, dedi. Çoğu grip aşısı virüs yetiştirilen yumurtalar kullanılarak yapıldığından, pandemi aşılarının üretilmesi altı ayı bulabilir.
BİR UYARI YAPILDI
ABD, pandemi grip aşıları için daha hızlı mRNA teknolojilerini kullanmak üzere Moderna MRNA.O ile görüşüyor. Uzmanların hepsi, bir tehdidi önlemek için hızlı davranmak ile aşırı tepki göstermek arasında bir denge kurulması gerektiğini kabul etti. "Dünyanın sonunun yaklaştığını söylemeden, Imperial College London'da virolog ve aynı zamanda Birleşik Krallık Sağlık Güvenlik Ajansı'na kuş gribi konusunda danışmanlık yapan Wendy Barclay, "Bir uyarıda bulunmak istiyoruz" dedi.