'İstenmeyen adam (persona non grata)’ nedir? Süreç nasıl işleyecek? Persona non grata ilan edilen 10 Büyükelçi kimdir?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, tutuklu iş insanı Osman Kavala’nın serbest bırakılması çağrısı yapan 10 ülkenin büyükelçilerine yönelik tepkisini, bugün diplomatik manada ağır bir kararın sinyalini verdiği aşamaya taşıdı. 10 ülkenin büyükelçisinin ‘persona non grata’ ilan edilmesi talimatı verdiğini söyledi. Bu gelişmenin ardından “persona non grata nedir? persona non grata süreci nasıl işleyecek?” sorularına yanıt arandı. Peki ‘persona non grata ne anlama geliyor? Yansımaları ne olur? Persona non grata ilan edilen 10 Büyükelçi kimdir?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Afrika ziyareti dönüşünde uçakta gazetecilere yaptığı açıklamada, “Bunları ülkemizde ağırlamak gibi bir lüksümüz olamaz” demişti.

Bugün yaptığı açıklamada ise, sözlerini bir adım ileri taşıyarak, büyükelçilerin, diplomaside ‘persona non grata’ olarak bilinen ‘istenmeyen kişi’ ilan edilmeleri için Dışişleri Bakanlığı’na talimat verdiğini söyledi.

'Osman Kavala' çağrısı yapan 10 büyükelçi için gözler Kabine Toplantısı'na çevrildiTürkiye

Peki, büyükelçilerin ‘persona non grata’ ilan edilmesi ne anlama geliyor? Bundan sonra neler olabilir?

“Persona non grata (istenmeyen kişi) terimi; devletlerarası ilişkilerde bir ülkeye girmesi veya o ülkede kalması, ülkenin merkezi hükümeti tarafından yasaklanan yabancı bir kişi için kullanıyor. “İstenmeyen kişi”; kendisine verilen diplomatik dokunulmazlık hakkı sayesinde tutuklama ve herhangi bir kovuşturmadan korunan yabancı diplomata bir ülkenin uygulayabileceği en ciddi kınama biçimi olarak biliniyor.

PERSONA NON GRATA NEDİR? SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK?

Cumhurbaşknaı Erdoğan, Osman Kavala çağrısına imza atan 10 ülkenin büyükelçisinin ‘persona non grata’ ilan edilmesi talimatı verdiğini söyledi. Bu gelişmenin ardından “Persona non grata nedir? Yansımaları ne olur?” sorularına yanıt arandı. İşte, Persona non grata teriminin anlamı…

Latince “istenmeyen kişi” anlamına gelen “persona non grata” terimi, devletler arası ilişkilerde “bir ülkeye girmesi veya o ülkede kalması ülkenin yerel hükümeti tarafından yasaklanan yabancı kişi”ler için kullanılıyor. “İstenmeyen adam” prosedürü, kendisine verilen siyasi dokunulmazlık hakkı sayesinde tutuklama ve herhangi bir kovuşturmadan korunan yabancı bir diplomata herhangi bir ülkenin uygulayabileceği en ciddi kınama biçimi olarak kabul ediliyor.

Dışişleri Bakanlıkları tarafından yapılan “istenmeyen adam” ilanı, diplomatik görevlinin siyasi veya diplomatik dokunulmazlığını kaldırmıyor; ilgili devlete soruşturma, tutuklama ve kovuşturma yapma hakkı vermiyor. Bu deklarasyon yoluyla egemen ülke, istenmeyen kişi ilan ettiği diplomatı ülke sınırları dışına çıkaracağını ya da ülke sınırları içine almayacağını duyurmuş oluyor. “İstenmeyen kişi” ilan edilen diplomat ülkeyi terk etmez, bu konuda çekingen davranır veya bunu reddedecek olursa doğrudan sınır dışı edilme ve hakkında yasal süreç başlatılma tehdidi ile karşı karşıya kalıyor. Konsolosluk binalarının dokunulmazlığı bulunması nedeniyle bu bina ve eklentilerine müdahale edemeyecek olan ilgili devlet, “istenmeyen kişi” ilan ettiği diplomatın ülkeyi terk etmesi için seyahat serbestliğini sağlamakla yükümlü bulunuyor.

10 BÜYÜKELÇİ KİMDİR?

ABD’nin Ankara Büyükelçisi David M. Satterfield: 27 Haziran 2019’da Ankara’ya atandı. Satterfield, Dışişleri Bakanlığı bünyesinde ayrıca Irak Koordinatörü ve Dışişleri Bakanı Kıdemli Danışmanı, ABD’nin Bağdat Büyükelçiliği Başmüsteşarı, ABD’nin Kahire Büyükelçiliği Maslahatgüzarı ve Beyrut Büyükelçisi olarak da görev yaptı. Satterfield’in Orta Doğu’da yaklaşık kırk yıllık deneyimi bulunuyor.

Almanya’nın Türkiye Büyükelçisi Jürgen Schulz: Ekim 2020’den beri görevde. Schulz, Ankara’daki görevine başlamadan önce New York Birleşmiş Milletler Daimi Temsilciliği’nde görev aldı. 2018-2020 yılları arasında Birleşmiş Milletler Peacebuilding Commission Organizasyon Komisyonu Yönetim Kurulu Başkan Yardımcılığı ve 2017’de ECOSOC Başkan Yardımcılığı görevinde bulundu.

Fransa Büyükelçisi Hervé MAGRO: Haziran 2020’de göreve başladı. MAGRO büyükelçilikten önce Türkiye’de, İstanbul Başkonsolosluğu ve kariyerinin henüz başındayken, Ankara’da üçüncü kâtip ve ikinci kâtip olarak da görev yaptı.

Duayen gazeteci Sami Kohen hayatını kaybettiTürkiye

Finlandiya Büyükelçisi Arı Mäkı: 2019’dan beri Ankara’da görev yapıyor. Daha önce ülkesinde Kuzey Afrika Bölge Müdürlüğü ile Orta Doğu ve Kuzey Afrika Biriminin Başkan Yardımcılığını yapan Mäkı, İran ve Ermenistan’da da bulundu.

Danimarka Krallığı’nın Büşükelçisi Danny Annan: Ankara’ya geçtiğimiz mart ayında atandı. Ülkenin Ankara’daki büyükelçiliği Azerbaycan’ı da kapsıyor. İran’ın önceki büyükelçisi olan Annan, Hindistan, Sri Lanka, Lübnan ve Suriye’de de görevlendirilmişti.

Hollanda Krallığı Büyükelçisi Marjanne de Kwaasteniet: Eylül 2018’den bu yana Ankara’da görev yapıyor. Büyükelçi daha önce, AB Dış Politika Dairesi Başkanlığı dahil olmak üzere, AB’nin Politika departmanlarında görev almasının yanı sıra NATO Daimi Temsilciliği de yaptı.

İsveç’in Türkiye Büyükelçisi Staffan Herrström: Göreve Eylül 2020’de başladı. Herrström büşükelçi olarak bulunduğu pek çok noktanın yanı sıra, kariyerinin başında Orta ve Doğu Avrupa Dairesi Başkanı ve Politika ve Metodoloji Daire Başkanı olarak da görev yaptı.

AK Partili Mustafa Elitaş'tan, Kılıçdaroğlu'nun çağrısına sert yanıt: Sen bürokrasi cinayeti yapıyorsun!Siyaset

Kanada Büyükelçisi Jamal Khokhar: 2020’nin başında göreve başladı. Khokhar, aynı zamanda, Gürcistan, Azerbaycan ve Türkmenistan’ın da büyükelçisi ve bu yılın başından beri Kanada’nın İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) özel elçisi.

Yeni Zelanda Büyükelçisi Wendy Hinton: Mart 2018’den bu yana Türkiye’de görev yapıyor. Wendy, aynı zamanda İsrail, Azerbaycan ve Ürdün Büyükelçisi. Wendy, kariyeri boyunca Kuzey Asya ile siyasi ve ekonomik ilişkiler üzerine yoğunlaştı.

Norveç Krallığı Büyükelçisi Erling Skjønsberg: Ekim 2019’da göreve başladı. Skjønsberg, aynı zamanda Azerbaycan’ın da Büyükelçisi ve Sudan ve Güney Sudan Eski Özel Temsilcisi.