İşverene sigorta dersi! İşten çıkardığı sigortasız işçisini işe alırsa...

İstihdam paketinde, sigortasız işçi çalıştırmış veya çalıştırmakta olan işverene, kayıt dışı istihdamla mücadele amacıyla önemli bir kolaylık sağlanıyor. İşveren, halen sigortasız çalıştırmakta olduğu veya 1 Ocak 2019 tarihinden sonra işten çıkardığı sigortasız işçisini işe alırsa, hem destekten yararlanacak hem de geçmişe dönük sorumluluklardan kurtulacak. İşveren için işçiyi sigortasız çalıştırdığı dönemlerle ilgili prim borcu çıkartılmayacak. Sigortasız işçi çalıştıranlara yönelik yaptırımlar uygulanmayacak. 

AK Parti milletvekillerinin imzasıyla TBMM Başkanlığına sunulan istihdam paketinde önemli düzenlemeler yer alıyor. Teklifin bu hafta Plan Bütçe Komisyonu’nda görüşülmesi öngörülüyor.

Covid-19 pandemisi dolayısıyla kısa çalışma ödeneğinden yararlanma koşullarında yapılan kolaylıklar ile normalleşme desteği 31 Aralık 2020 tarihinde sona eriyor. Teklif uyarınca cumhurbaşkanı kararıyla kısa çalışma ödeneği ve normalleşme desteği süreleri 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatılabilecek.

1 Ocak 2019 tarihinden işten çıkarma yasağının başladığı 17 Nisan 2020 tarihine kadar işsiz kalan kişileri işe alan işverene destek sağlanacak.

Bu desteğin özelliği, kayıt dışı çalışırken işsiz kalarak bugüne kadar işsizlik ödeneği, kısa çalışma ödeneği, nakdi ücret desteği gibi haklardan mahrum olan kişilerin mağduriyetini giderecek olmasıdır.

Sigortalı olsun veya olmasın söz konusu tarihler arasında işsiz kalan kişiler, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 30 gün içinde eski işyerlerine başvurarak işe alınmaları talebinde bulunacaklar. Eski işverenleri bu kişileri işe alırsa, işten çıkarma yasağı süresince günlük 44.15 TL’den aylık bin 324.50 TL destek alacaklar. Bu destek, işverenin diğer işçiler için ödeyeceği primlere mahsup edilecek. Destek ve ödeme tutarları, asgari ücrette yapılacak artışa bağlı olarak cumhurbaşkanı kararıyla artırılabilecek.

İşveren bu işçiyi işe başlattıktan sonra ücretsiz izne çıkarmak zorunda kalırsa, işçiye aylık bin 168 TL nakdi ücret desteği verilecek.

İşsiz kişi en son çalıştığı işyerine yaptığı iş başvurusu kabul edilmezse, Türkiye İş Kurumu’na (İŞKUR) başvurarak işten çıkarma yasağı süresince aylık bin 30.20 TL yardım alacak. İşsizlik fonundan ödenecek bu yardımı alabilmek için işsiz kişinin yaşadığı hanede emekli aylığı alan, kısa çalışma ödeneğinden ya da işsizlik ödeneğinden faydalanan, işçi, memur veya esnaf olarak sigortalı çalışan kimsenin bulunmaması ve devletten düzenli yardım almıyor olması gerekiyor. İşveren, işten çıkarma yasağı sonrasında, işe başlatmış olduğu söz konusu işçilerin en az yarısını, destek süresi kadar çalıştırmak zorunda olacak.

İşverene sigortasız işçiyle barışma fırsatı

Teşvik kapsamında sigortasız işçisini sigortalı çalıştırmayı kabul eden işverenlere önemli bir avantaj sağlanacak. Mevcut veya 1 Ocak 2019-17 Nisan 2020 tarihleri arasında işten çıkardığı sigortasız işçisinin otuz günlük süre içinde sigortasını yapan işveren hakkında geriye dönük hiçbir para cezası uygulanmayacak. Sigortasız çalıştırdığı dönemler için işsizlik fonu primi de dahil hiçbir prim borcu çıkartılmayacak.

Sigortası yaptırılan işçiler ücret veya ücrete bağlı hakları hariç olmak üzere diğer haklarından feragat etmiş sayılacaklar. Sigortasız çalıştırılan işçi beş yıl içinde dava açıp kazanırsa, sigortasız çalıştırıldığı dönemin primleri işverenden gecikme zammı ve gecikme faiziyle birlikte tahsil ediliyor. Getirilen düzenleme işvereni, işçi davayı kazansa bile bu dönem için prim ödemekten kurtaracak.

Devletten prim teşviki ve desteği alanların aynı dönemde sigortasız işçi çalıştırdığı tespit edilirse sağlanan prim teşviki geriye dönük faiziyle birlikte alınıyor, bir yıl süreyle de teşvik ve desteklerden yararlanması yasaklanıyor. Sigortasız çalıştırdığı işçisini işe almayı kabul eden işverene bu konuda da kolaylık sağlanacak ve yararlandığı teşvik ve destekler geri istenmeyecek, bir yıllık yasak uygulanmayacak.

Bu düzenlemeden, yabancılar, ev hizmetlerinde çalışanlar ile Türk müteahhitlerince yurt dışında çalıştırılan kişiler yararlanamayacak.

1.5 yıllık işçi sayısını artırana bin 324 TL

Özel sektör işyerlerinde Ocak 2019 – Nisan 2020 aylarında çalıştırılan en az işçi sayısına ilave olarak yeni işçi alan işverene, bu kişileri fiilen çalıştırmaları halinde günlük 44.15 TL’den aylık bin 324.50 TL destek verilecek. İşçi başına sağlanan bu destekten yabancılar ile emeklilik ve yaşlılık aylığı almakta olanları çalıştıranlar yararlanamayacak. Destek ödemeleri, işten çıkarma yasağı süresince devam edecek. Bu sürenin bitiminde ise 2020 yılı itibarıyla aylık bin 130 TL tutarındaki normal ilave istihdam teşvikinden yararlanılabilecek.

İşçi işe başlatıldıktan sonra ücretsiz izne çıkartılırsa, aylık 1.168 TL tutarında nakdi ücret desteği alabilecek.

90 günde yeniden işe alma

İşsizlik ödeneğinin süresi, 6 aydan 10 aya kadar değişiyor. İşsiz kalan bir kişinin üç ay içinde bir işe girmesi halinde prim desteği verilecek. Bu işçinin 12 ay süreyle çalıştırılması şartıyla, asgari ücret üzerinden ödenmesi gereken işçi ve işveren primleri işsizlik fonundan karşılanacak. Prim desteği süresi, işsizlik ödeneği süresi kadar olacak. Aylık destek tutarı bin 103 TL olacak.

Genç, kadın ve mesleki yeterlilik

18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkekler ile 18 yaşından büyük kadınları istihdam edenlere sağlanan teşvikin süresi 2023 yılı sonuna kadar uzatılacak. Bu kişileri istihdam eden işverenlere, brüt ücret üzerinden hesaplanan işveren primi teşviki uygulanıyor. İşçi başına aylık teşvik tutarı 2020 yılı için 603.31 TL ile 4 bin 524.86 TL arasında değişiyor. Destek süresi ise 48 aya kadar çıkabiliyor.

Prim ve vergi teşviki

31 Aralık 2023 tarihine kadar özel sektör işverenlerince bir önceki yıl ortalamasına ilave istihdam edilen kişiler için 12 ay, bu kişilerin kadın, genç veya engelli olması durumunda 18 ay süreyle prim teşviki uygulanacak. Teşvik tutarı 2020 yılı itibarıyla imalat veya bilişim sektöründe işçi başına aylık 1103.62 TL ile 2943 TL arasında, diğer sektörlerde ise aylık 1103.62 TL olacak.

İlave istihdam sağlayan işverenlere ayrıca asgari ücret tutarındaki ücret üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi muafiyet teşviki uygulanıyor. Bu kapsamda 2020 rakamlarıyla aylık 176.84 TL vergi teşvikinden yararlanacaklar.