Kiracıya emlakçı şoku
Bu durumdan faydalanmak isteyen bazı emlakçıların nasıl hareket ettiği, kiracıların kiralayana ve emlakçılara karşı haklarının neler olduğuyla ilgili yazımızı birlikte inceleyelim.
Artan Enflasyondan Faydalanan Emlakçılar
Yükselen faiz maliyetleri ve enflasyon oranları ile birlikte ev sahibi olmayan vatandaşlar astarı yüzünden pahalıya gelen kredi ödemelerine katlanmaktansa daha düşük ücretlerle kirada kalarak yaşamlarını idame ettirmeye çalışmaktadır. Hal böyle iken bu durumdan faydalanmak isteyen bazı emlakçılar ev sahiplerine ulaşmakta, evlerini daha yüksek bedelle kiraya verebileceğini söyleyerek maddi menfaat peşine düşmektedirler.
Meslek Etiğine Aykırıdır!
Bazı emlakçıların fahiş rakamlara evlerini kiraya vereceklerini duyan kimi ev sahipleri bu teklifi kabul etmekte, kimileri ise var olan sosyoekonomik vaziyet sebebiyle bu teklifi geri çevirmektedir. Belirtmek gerekir ki emlakçıların bu tutumu meslek etiğine aykırıdır. Birçok vatandaş günümüzde işlerini garanti altına almak amacıyla profesyonel olduklarını düşündükleri emlakçılara ulaşarak kiraya çıkmakta kimileri de emlakçılar aracılığıyla söz konusu yatırımını kiraya vermektedir. Ancak meslek itibarını düşünmeyen bazı emlakçıların bu tutumu mesleğin onur ve saygınlığına zarar vermektedir.
Vatandaşın Kiraya Verene Karşı Hakları Nelerdir?
Bazı emlakçıların teklifine sıcak bakan ev sahipleri ise akla hayale gelmez gerekçelerle kiracılarından evlerini tahliyesini, kimisi de kiracıdan mevcut kira bedelini tamamen hukuka aykırı şekilde %200’e varan kira artışları talep etmektedir.
Konut ve çatılı işyeri kiralarında kiracı, belirli süreli sözleşmelerin süresinin bitiminden en az on beş gün önce bildirimde bulunmadıkça, sözleşme aynı koşullarla bir yıl için uzatılmış sayılır. Kiraya veren ise kiracı ile arasındaki sözleşme süresinin bitimine dayanarak sözleşmeyi sona erdirememektedir. Bir yıldan uzun süreli kira sözleşmelerinde kiraya veren belirlenen kira bedelini ancak bir önceki kira yılında yasal olarak belirlenmiş olan tüketici fiyat endeksindeki on iki aylık ortalamaya göre arttırarak elde edilen rakama göre talep edebilecektir.
Taraflarca kira artış oranı kararlaştırılmadığı takdirde ise bu oran hâkim tarafından bir önceki kira yılının tüketici fiyat endeksindeki on iki aylık ortalamalarına göre değişim oranını geçmemek koşuluyla, kiralananın durumu göz önüne alınarak hakkaniyete göre belirlenecektir.
Yeniden Kiralama Yasağı Nedir?
Kiraya veren kendi gereksinimi sebebiyle kiracısını çıkarttığı takdirde haklı sebebi olmaksızın üç yıl geçmediği sürece kiralananı eski kiracısından başkasına kiralayamaz. Eski kiracının, yeniden inşa ve imarı gerçekleştirilen taşınmazları, yeni durumu ve yeni kira bedeli ile kiralama konusunda öncelik hakkı vardır. Bu hakkın, kiraya verenin yapacağı yazılı bildirimi izleyen bir ay içinde kullanılması gerekir; bu öncelik hakkı sona erdirilmedikçe, taşınmaz üç yıl geçmeden başkasına kiralanamaz. Kiraya veren, bu hükümlere aykırı davrandığı takdirde, eski kiracısına son kira yılında ödenmiş olan bir yıllık kira bedelinden az olmamak üzere tazminat ödemekle yükümlüdür.
Beş Yıldan Uzun Süreli Kira Sözleşmelerinde Kira Artış Oranı
Taraflarca bu konuda bir anlaşma yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın, beş yıldan uzun süreli veya beş yıldan sonra yenilenen kira sözleşmelerinde ve bundan sonraki her beş yılın sonunda, yeni kira yılında uygulanacak kira bedeli, hâkim tarafından tüketici fiyat endeksindeki on iki aylık ortalamalara göre değişim oranı, kiralananın durumu ve emsal kira bedelleri göz önünde tutularak hakkaniyete uygun biçimde belirlenir.
Belirsiz süreli kira sözleşmelerinde kiracı her zaman, kiraya veren ise kiranın başlangıcından on yılı geçen kira süresinin sonunda en az üç ay öncesinde bildirimde bulunmak koşuluyla herhangi bir sebep göstermeksizin kira sözleşmesini sona erdirebilir. Dolayısıyla kanun hükmünce anlaşılacağı üzere kanun koyucu kiracıyı korumuş olup olası mağduriyetlerin önüne geçilmesi hedeflenmiştir.
Kiracı Aleyhine Düzenleme Yasağı
Kiracıya, kira bedeli ve yan giderler dışında başka bir ödeme yükümlülüğü getirilemez. Özellikle, kira bedelinin zamanında ödenmemesi hâlinde ceza koşulu ödeneceğine veya sonraki kira bedellerinin muaccel olacağına ilişkin anlaşmalar geçersizdir.
Vatandaşın Emlakçıya Karşı Hakları Nedir?
Bu gibi olaylar karşısında ilgili kişiler Emlak Komisyoncuları Odalarına şikâyet edilebilir aynı zamanda ttbs.gtb.gov.tr adresinden ulaşılabilecek bilgi sistemi üzerinden emlak işletmelerinin yetki belgeleri sorgulaması gerçekleştirilerek; kaçak, kayıt dışı, yetki belgesi olmadan faaliyet gösteren emlak ofislerinin tespit edilmesi halinde bu emlak işletmeleri hakkında Ticaret Bakanlığı tarafından oluşturulan ttbs.gtb.gov.tr adresindeki yetkisiz işletme ihbar menüsünden bildirimde bulunabilirsiniz.
