Malatya'da sıfır binalar şaşırttı! İçi başka dışı başka

Malatya'da depremde neredeyse hiçbir binanın yıkılmadığı Bostanbaşı Mahallesi'ndeki sıfır binalar, görenleri hayrete düşürdü. Dışarıdan sapasağlam görünen binaların, içleri göçüğe döndüğü görüldü. Yapılan incelemelerde kirişleri patlayan, kolonları eğrilen dairelerin tamamına yakını ‘ağır hasarlı’ bulundu.

Hürriyet'ten Bülent Sarıoğlu'nun haberine göre; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, ikiz depremlerden 21 gün sonra Yeşilyurt’ta yaşanan 5.6 büyüklüğündeki üçüncü deprem üzerine Malatya’da tüm hasar raporlarını sıfırladı. Yeniden inceleme yapan bakanlık uzmanlarının yeni raporları dünden itibaren e-Devlet’e yüklenmeye başladı. İkinci raporlamada, yeni yerleşim yeri olan Bostanbaşı Mahallesi’ndeki 2 bine yakın daireyi içeren yüzlerce sitenin hiçbirinde hasarsız veya hafif hasarlı bina çıkmadı.

MERDİVEN ÇATLAK KOLON PATLAK

Dışarıdan sorunsuz görünen, büyük depremlere rağmen dimdik ayakta duran yüksek katlı blokların neredeyse tamamı “ağır hasarlı” bulundu. Ağır hasarlı siteler arasında inşaatı yeni bitmiş ve henüz oturum başlamamış binalar da var. “Kaba” seviyeyi geçmiş bazı boş binalar da bu kapsama girdi. Çevre Bakanlığı’nın raporlara eklediği fotoğraflarda dükkân hariç 9 veya toplamda 14 katı bulan binalarda kiriş patlaması, kolon eğriliği, merdiven çatlamaları görüldü. Birçok yeni binada fayanslar sağlam durup boyaları bile dökülmezken, özellikle dükkan bölümlerindeki taşıyıcı sistemlerde ağır hasarlar dikkat çekti.

Dairelerden eşya taşınmasına izin verilmiyor. Bazı dükkân ve dairelerde halen deprem öncesinden kalan satılık ve kiralık afişleri bulunuyor. Her dairesi milyonlarca liraya satılan lüks siteler, içlerindeki eşyalarla birlikte milli servetin yitik parçalarını temsil ediyor.

BİNALAR YORULDU

Semtte inceleme yapan Jeoloji Mühendisleri Odası Malatya Temsilcisi Erkan Özgür, şu değerlendirmeyi yaptı:

- 25 YIL ÖNCE İMARA AÇILDI: Bostanbaşı semti 25 yıl önce imara açıldı. Aslında burada kat yüksekliği sınırlıydı. Fakat sonraki belediye başkanı döneminde encümen kararıyla kat yüksekliği serbest hale getirildi. Parselin durumuna göre 14 kata kadar binalar yaptılar.

- TARIM ARAZİSİYDİ: 2020’de Elazığ depreminden sonra kat sayısı 12’ye düşürüldü. Yapılaşmadan önce herkesin de bildiği gibi orası tarım arazisiydi. Sıvılaşma olan bir zemin değil ama suyun bol olduğu bir zemin.

- HEPSİNİN ALTI DÜKKÂN: Oradaki binaların asıl sıkıntısı neredeyse tamamının altında dükkanlar olması ve asma tavan yüksekliğinin 6 metreye kadar çıkması. Öyle bir deprem yaşadık ki zeminden dikey vurduğu gibi binayı havaya kaldırıp indirdi. Yükseklik farkının çok olduğu binalar daha fazla etkilendi.

- TAŞIYICILARDA SORUN YOK: Esasında taşıyıcı sistemlerin çoğunda bir şey yok. Taşıyıcı sistem ağır hasarlı olsaydı hepsi çökerdi zaten. Eksik malzeme olsaydı o binaların hepsi ikinci depremde yıkılırdı. İkinci depremden önce şehirde 14 bina yıkıldı. Malatya’ya asıl zarar veren ikinci deprem oldu ve yorgun binalar da ağır hasarlıya dönüştü.

- DENETİMDEN GEÇTİLER: Kural gereği C35 tipi beton atılıyor, müteahhit de C35 diye anlaşıyor, laboratuvarda test edilip getiriliyor. Bu binaların hepsi yapı denetim şirketlerinin elinden geçti. Aslında yıkılan binaların yüzde 99’u eski yapılar. Yapı denetim şirketinden geçmiş sadece 3 bina çöktü. Şimdi bu ağır hasarlı yapılarda güçlendirme mi olacak yıkım mı göreceğiz.