Sahte izolatör nasıl anlaşılır? Sismik izolatör her binaya yapılır mı? Sonradan yaptırmak maliyetli mi?

Yaşanan depremlerin ardından gündeme gelen binaların yıkıcı etkisinden koruyan sismik izolatörlere büyük ilgi var. Pek çok kişi binalarının sağlamlığı için bazı önlemler almaya şimdiden başladı. Uzmanların izolatör önerisi üzerine işlemin doğru uygulanıp uygulanmadığı merak edenler de sahte izolatör nasıl anlaşılacağını merak ediyor. Peki, Sahte izolatör nasıl anlaşılır? Sismik izolatör nasıl üretilir, sahtesi var mı? Sismik izolatör her binaya yapılır mı? Sonradan yaptırmak maliyetli mi?

Deprem felaketinin ardından Türkiye’nin her yerinden pek çok kişi binaların güvenliğinin ve güçlendirmenin nasıl yapılacağı ile ilgili uygulamaları araştırıyor. Deprem ile ilgili açıklamalarda bulunan uzmanlar izolatör önerisinde bulununca, bina ve ev sahipleri de bu yönteme yöneldi. Peki, Sahte izolatör nasıl anlaşılır? Sismik izolatör nasıl üretilir, sahtesi var mı? Sismik izolatör her binaya yapılır mı? Sonradan yaptırmak maliyetli mi? Sismik izolatör uygulaması nasıl yapılır? İşte detaylar…

SİSMİK İZOLATÖR NEDİR?

Binayı depremin yıkıcı etkisinden koruyan sismik izolatör, yapıda uygun görülen kata, kolonlara ve betonarme perdelere yerleştirilen sistemdir. İzolatör, binanın yumuşak salınım yaparak depremin sarsıntı gücü emiliyor ve bina sakinleri depremi hissetmiyor.

SİSMİK İZOLATÖR HER BİNAYA YAPILIR MI, SONRADAN TAKILIR MI?

Binanın hatta blokların en başında inşa edilmeden izolatöre göre yapılması gerekiyor. Mimari, statik, elektrik projenizin buna göre olması elzem. İzolatörlü binada kullanılacak sıhhi tesisatın malzemelerinin bile buna uyumlu olması gerekmektedir. Binada sismik izolatör mevcut değil ve sonradan eklenmesi isteniyorsa o zaman en başında saydığımız kolon, blok hatta sıhhi tesisatın yenilenmesi gerekir. Zeminin, taşıyıcı sistem için uygunluğu kontrol edilmelidir çünkü sistemin geleceği kısım kesilerek, araya konabilir. Fakat bütün bunlar en başından yapılmadığı için oldukça maliyete sebep olacaktır.

SAHTE İZOLATÖR NASIL ANLAŞILIR?

İzolatörlerin doğru projelendirilmesi ve uygulanması gerekiyor. Doğru bir şekilde projelendirilip uygulanamaması durumunda geri dönüşü ve müdahalesi zor durumların yaşanmasına sebebiyet verebilir. Ayrıca bakımlarının (özellikle sürtünmeli sarkaç tipli olanların) periyodik olarak yapılması gerekiyor. Sismik izolatör projelerinde takip edilmesi gereken temel aşamalar; zemin incelemesinin yapılması, sahaya özgü deprem tehlike analizlerinin yapılması, mimari projenin hazırlanması, statik hesaplara başlamadan önce TGUA-5’in belirlenmesi ve mimari için onay alınması, statik projelerin izolatörlü olarak hazırlanması ve ön analizlerin yapılması, izolatör üreticisinin, ön statik analizlere, yapı özelliklerine ve depremselliğe göre izolatör tasarımı yapması, izolatörlerin üretimi ve kalite kontrol testlerinin (prototip ve üretim testleri) yapılması, izolatörlerin şantiyede montajı ve üst yapı inşaatının tamamlanması olarak sıralanabilir.

Sismik izolatörlü tasarlanması kararlaştırılan bir yapının, ihaleye çıkması ve proje müellifinin iş alması sonrasındaki ilk aşama, konusunda uzman bir statik mühendisi bulunması ve beraber çalışacağı TGUA-5 ile anlaşılmasıdır.

Sismik izolatör testleri iki farklı başlık altında yürütülüyor. Bunlar prototip testleri ve üretim kontrol testleridir. Prototip testleri, sismik izolasyonlu yapı inşaatında kullanılmak üzere üretilen sismik izolatörün tasarıma esas özelliklerinin belirlenmesi için prototip numune ile gerçekleştirilen deneyleri kapsar. Sismik izolatörün farklı yükleme koşulları altında (düşey yük, deplasman, yükleme hızı) özelliklerinin nasıl değiştiğini belirlemek için yürütülen testlerde çok zorlayıcı yük ve deplasman değerleri dikkate alınır. Bu testler bağımsız laboratuvarlar tarafından gerçekleştirilir. Ülkemizde Yıldız Teknik Üniversitesi ve Eskişehir Teknik Üniversitesi’nde laboratuvar bulunmaktadır. Prototip testleri başarıyla tamamlanan sismik izolatörler seri üretime geçer. Bu aşamada, üretim sırasında sismik izolatör özelliklerinde bir farklılaşma olup olmadığını belirlemek için yürütülen testlere ise üretim kontrol testleri adı verilir. Bu testler, prototip testlere kıyasla çok düşük yük ve deplasman değerleri ile gerçekleştirilir. Çünkü seri üretime geçen sismik izolatörler inşaat sahasında kullanılacağından zarar görmeyecek seviyede bir yüklemeye maruz bırakılırlar. Bu testler, sismik izolatör üreticileri tarafından gerçekleştirilir.