Siyasi partilerin tabanı mı, seçmen mi kazanacak?

Yüksek Seçim Kurulu’na 9 Nisan 2023 günü siyasi parti milletvekili aday listelerinin teslim edilmesiyle birlikte parti tabanlarında büyük rahatsızlıklar yaşandı. İttifaklar içerisinde tek listeden seçime girme kararı veren partilerde bir anda artan küskün ve dargın sayılarının seçime olabilecek etkisini ve seçim çevresinde oyların bir kısmının barajı aşamayacak bir siyasi partiye kayması halinde nasıl bir tablo ile karşılaşılacağı ve siyasi partilerin seçim kurulu üyeliklerinin düşürülmesi hususunu birlikte değerlendirelim.

İTTİFAKLARIN VEKİL LİSTELERİ

Seçim takviminin hızlı bir şekilde devam ettiği bugünlerde 15 Nisan 2023 tarihinde YSK Milletvekili Geçici Aday Listelerini açıklayacak. Listelerin açıklanmasıyla birlikte hangi siyasi partiden hangi vekil adayının seçim bölgesi ve seçim çevresindeki sırası gösterilmiş olacak.

Bununla birlikte ittifaklar artık oyları geride bırakmamak adına bazı seçim çevrelerinde başka siyasi partilerin logosu altında seçimlere katılacak olması siyasi parti tabanlarında büyük huzursuzluklar yarattı.

Siyasi partiler seçim çevrelerinde milletvekili adayı belirlerken teşkilat içeresindeki görüşlere, temayül yoklamalarına ayrıca seçim çevresindeki dengeler gözetilerek yapılması gerekmektedir. Anadolu’da birçok seçim çevresinde seçmen için adayların kendi memleketlerinden olup olmaması gibi konular çok önemlidir. Siyasi partilerin aday listelerini incelediğimiz zaman yukarıda bahsettiğimiz hususlara dikkat edilmeden listelerin hazırlandığını görmekteyiz.

MİLLETVEKİLİ LİSTELERİNDE REVİZYON YAPILMAMASI KİME YARAR?

Cumhuriyet Halk Partisi çatısı altında tek listeden Millet İttifakı partilerinin bir kısmının seçime girecek olması sonrasında, CHP oylarının Muharrem İnce’ye kayması gündeme geldi. Memleket Partisi’nin barajı aşamaması durumunda Cumhuriyet Halk Partisi’nden küserek gelecek oylar artık oy olarak kalacak ve aynı seçim çevresinde diğer İttifak’ın daha az oy ile daha çok vekil çıkarmasına neden olabilecektir.  

2839 sayılı Milletvekilliği Seçim Kanunu’nun 34. maddesine göre bir seçim çevresinde milletvekili sayısının belirlenmesi hesabı açıkça düzenleme altına alınmıştır. Buna göre; siyasi partilerin (…) oy sayıları, önce bire, sonra ikiye, sonra üçe... ila o çevrenin çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar bölünür. Elde edilen paylar ile bağımsız adayların aldıkları oylar ayrım yapılmaksızın en büyükten en küçüğe doğru sıralanır. Seçim çevresinden çıkacak milletvekili sayısı kadar bu payların sahibi olan siyasi partilere (…) ve bağımsız adaylara rakamların büyüklük sırasına göre milletvekili tahsis olunacağı düzenleme altına alınmıştır.

Son kalan milletvekilliği için birbirine eşit rakamlar bulunduğu takdirde, bunlar arasında ad çekilmek suretiyle tahsis yapılacak ve seçime katılan siyasi partilerden veya ittifaklardan hiçbirisi yukarıdaki maddede yazılı oranı aşamamış ise milletvekilleri üçüncü ve dördüncü fıkra hükümlerine göre paylaştırılacak.

SEÇİME KATILMAYAN SİYASİ PARTİNİN İLÇE SEÇİM KURULU ÜYELİĞİ DÜŞECEK

Yüksek Seçim Kurulu 2023/500 sayılı kararı ile Halkların Demokratik Partisi ve Saadet Partisi’nin hiçbir seçim çevresinde aday göstermediği anlaşılmış olduğundan tüm seçim çevrelerinde ilçe seçim kurulu üyeliklerinin düşürülmesine, sandık kurullarının teşekkülünde üye bildirme haklarının olmadığına ve il-ilçe seçim kurullarında temsilci bulundurma haklarının olmadığına ve Cumhuriyet Halk Partisi ile İYİ Parti'nin seçime katılmadığı seçim çevreleri ile sınırlı olmak üzere ilçe seçim kurulu üyeliklerinin düşürülmesine, sandık kurullarının teşekkülünde üye bildirme haklarının olmadığına ve ilgili il-ilçe seçim kurullarında temsilci bulundurma haklarının olmadığına karar verdi.

SON SÖZ SEÇMENİN

Siyasi anlamda ittifakların içerisinde yer alan siyasi parti tabanlarında yaşanan kırgınlıklar sonrasında parti tabanlarından ziyade seçmen iradesinin tecelli edeceği çok açık. Bu nedenle siyasi parti kurmayları ne söylerse söylesin seçmenin iradesinin ne yöne evrildiğini 14 Mayıs’ta hep birlikte göreceğiz.