Tarih unutmaz! Hocalı'da bir gecede sessiz katliam: 613 can, binlerce acı!
26 Şubat 1992'de Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesindeki Hocalı kasabasında Ermenistan silahlı kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen katliam hala acısını ve tazeliğini koruyor. Hocalı katliamında kadın, çocuk ve yaşlılar dahil olmak üzere 613 Azerbaycanlı sivil acımasızca katledildi, siviller kaçmaya çalışırken saldırıya uğradı. Hayatta kalanlar ağır işkencelere maruz kaldı, birçok kişi kayboldu ve esir alındı. Bugün, katliamın kurbanları anılıyor.
İnsanlık tarihine kara bir leke olarak geçen Hocalı Katliamı, Azerbaycan tarihinde derin bir yara olarak kalmaya devam etmekte. Uluslararası toplum tarafından insanlık suçu olarak değerlendirilse de, birçok ülke tarafından resmen tanınmıyor.
Katliam, Ermeni güçlerinin Hocalı'yı ele geçirmesi sırasında gerçekleşti ve siviller kaçmaya çalışırken saldırıya uğradı. Hayatta kalanlar ağır işkencelere maruz kaldı, birçok kişi kayboldu ve esir alındı.
Bu trajedi, savaşın masum insanlara ne denli büyük acılar yaşattığını bir kez daha gözler önüne sererken, Azerbaycanlılar, Ermeni güçlerinin 26 Şubat 1992'de Hocalı'da kadın, çocuk ve yaşlı gözetmeksizin yaptığı katliamın kurbanlarını anıyor.
HOCALI İŞGAL EDİLDİ
Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla Azerbaycan'a karşı toprak iddiasında bulunmaya başlayan ve saldırıya geçen Ermeniler, 1991'in son günlerinde ablukaya aldıkları, bölgenin tek havaalanına sahip ve stratejik önem taşıyan Hocalı'yı işgal için harekete geçti.
Aylar süren saldırılarını 25 Şubat 1992'de yoğunlaştıran Ermeniler, gece Sovyet Rus ordusunun o zaman Hankendi'de bulunan 366. motorize alayının da yardımıyla Hocalı'ya üç koldan saldırdı.
Sadece işgalle yetinmeyen Ermeniler, sivilleri toplu şekilde öldürerek, esirlere acımasızsa işkence yaparak 20. yüzyılın en kanlı katliamlarından birini gerçekleştirdi.
613 KİŞİ ÖLDÜRÜLDÜ, 1257 KİŞİ ESİR ALINDI, HALA KAYIPLARI
Daha önce 7 bin kişinin yaşadığı Hocalı'da savunmasız durumdaki 106'sı kadın, 70'i yaşlı ve 63'ü çocuk 613 Azerbaycan vatandaşı hayatını kaybetti. Katliamdan 487 kişi ağır yaralı kurtuldu, Ermeni güçleri 1275 kişiyi esir aldı, bunların 150'sinden hala haber alınamadı.
Katliamda 8 aile tamamen yok edildi, 25 çocuk her iki ebeveynini, 130 çocuk ise ebeveynlerinden birini kaybetti.
İŞKENCE YAPILDI
Katledilenlerin adli tıp muayeneleri ve şahit ifadeleri, Hocalı sakinlerinin kafa derilerinin soyulması, kurak, burun, cinsel organlarının kesilmesi, gözlerinin çıkartılması gibi kadın, yaşlı ve çocuk ayrımı yapılmaksızın akıl almaz işkencelere maruz kaldığını açıkça kanıtlıyor.
Katliamın kurbanları arasında boynu vurularak, yakılarak katledilenlerin yanı sıra karnı süngülenen hamile kadınlar da var. O dönemde çekilen görüntüler ve fotoğraflar, katliamın büyüklüğünü ortaya koyuyor.
Azerbaycan'a göre, Hocalı'da yaşananlar, 1949 Cenevre Sözleşmelerinin, Birleşmiş Milletlerin (BM) Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi, Sivil ve Siyasi Haklar Sözleşmesi, İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşme, Çocuk Hakları Sözleşmesi gibi çok sayıda sözleşmenin ciddi ihlali anlamına geliyor.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 22 Nisan 2010 tarihli kararında, Hocalı'da yaşananlar, savaş suçları veya insanlık aleyhine suçlarla eş değer eylemler olarak görüldü.
Bugüne kadar 18 ülkenin parlamentosu ve ABD'nin 24 eyaletinin meclisi, Hocalı'da yaşananları kınayan ve soykırım olarak gören kararları kabul etti.
HOCALILILAR, YENİDEN İNŞA EDİLEN ATA YURTLARINA GERİ DÖNÜYOR
Azerbaycan ordusunun 19 Eylül 2023'te düzenlediği anti-terör operasyonunda Hocalı da toprakların gerçek sahiplerinin kontrolüne geçti.
İnsanlık tarihine kara bir leke olarak geçen katliam hiçbir zaman unutulmayacak ve yüreklerdeki acısı geçmeyecek olsa da işgal altındaki toprakların kurtarılması Azerbaycanlıların kalbine su serpti.
Hocalı'da altyapı, imar ve ihya çalışmalarını sürdüren Azerbaycan hükümeti, şu ana kadar 766 kişinin (164 aile) ata yurduna dönmesini sağladı.
ADALETİN YERİNİ BULMASINI İSTİYORLAR
Bu arada, üzerinden 33 yıl geçmesine rağmen katliamın acısını hala kalplerinde hisseden Azerbaycanlılar, ordularının 2020'de 44 gün süren 2. Karabağ Savaşı'nda kazandığı zafer dolayısıyla daha önce "mağlup" olarak andıkları şehitlerini 5 yıldır "galip" olarak anıyor.
Azerbaycanlılar, Hocalı Katliamı'nın faillerinin yargı önüne çıkarılması ve adaletin yerini bulmasını istiyor.
Faillerden bazıları Azerbaycan ordusunun Eylül 2023'te düzenlediği anti-terör operasyonunda gözaltına alındı. Bu kişilerle ilgili yargı süreci devam ediyor.
