'Gıj Gıj Baba'nın gizemi
Tokat şehir merkezine hakim bir tepeye yüzyıllar önce defin edildikten sonra adına türbe yapılan 'Gıj Gıj Baba'nın gizemi hala çözülemedi. Gıj Gıj Baba efsanesinde Evliya Çelebi de yer alıyor...
Tarihi kaynaklara göre Malazgirt savaşından önce Horasan’dan Tokat’a yerleşen asıl adı Hasan olarak bilinen ‘Gıj Gıj Baba’, ismi ve tepede yer alan mezarı ile dikkat çekiyor. Birkaç yıl önce restorasyonu yapılan türbenin inşa tarihi ise bilinmiyor. Şehre hakim bir noktada bulunan Gıj Gıj tepesine otomobille çıkılarak birkaç kilometre yürüdükten sonra türbeye ulaşılabiliyor.
Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi (TOGÜ) Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanı, Arkeolog - Sanat Tarihçisi Ekrem Anaç, büyük veli olarak bilinen Hasan Dede’nin vefat edince adıyla anılan tepeye defin edilmiş olduğunu söyledi.
Türbenin gizemini koruduğunu ifade eden Anaç, "Kaynaklarımızda fazla bir malumat yok ama internette şöyle bir bilgi dolaşıyor: “Malazgirt'ten önce Anadolu'nun İslamlaşması Türkleşmesi için Yesevi dervişi olarak Anadolu’ya gelmiştir” diye. Fakat bu anlatımda bir sorun var. Çünkü Hz’in doğumu 1093, yani Malazgirt’ten sonra doğmuş. Bu durumda böyle bir şey mümkün gözükmüyor. Gıj Gıj Hasan baba ile ilgili bazı rivayetler var. Görkemli bir insan olduğu, yürürken ayakkabılarından Gıj Gıj diye ses geldiği şeklinde bilgiler var. Bunun dışında çok geniş bir malumat yok.O tepenin arkasında Hasan Baba diye bir tepe var. Muhtemelen onun ismine atfen kurulmuş bir köy olduğu yönünde rivayet var” dedi.
Çokça ziyaret ediliyor
Anaç, türbeyle ilgili Evliya Çelebi’nin seyahatnamesinde bazı bilgilere rastlandığını belirterek, "Evliya Çelebi burada bir zaviye olduğunu söylüyor. 4 fakirde bu zaviyede kalıyor. Yani orada bir dergah varmış. Evliya Çelebi’nin Anadolu’ya seyahati 1630 yılında. 17. Yüzyılın başında burada bir türbe ve zaviye var imiş. Hem Sünni hem de Alevi kardeşlerimizin çokça ziyaret ettiği türbe burası” diye konuştu.
"Büyük zatlar tepelere gömülmek isterlermiş"
Türbenin tepeye yapılmasının taşıdığı anlama dikkat çeken Anaç, "Bu tür büyük zatlar tepelere gömülmek isterlermiş. Hangi şehre giderseniz gidin o şehrin en yüksek tepesinde bir veli, evliya mezarı olduğunu görürsünüz. Bu nasıl bir metafizik, dünyada nasıl bir karşılığı var bilmem ama böyle bir gelenek, yaklaşım her yerde var. Yozgat’ta, Ankara’da da böyle bir gelenek var. Bunun motivasyonu nedir hangi sebepten dolayı yapılıyorlar bu konuda bilgi sahibi değilim” ifadelerini kullandı.