Veba çukurları açıldı: Kara vebanın 700 yıllık genlerinin bugünkü sağlığımızı etkilediği ortaya çıktı

Kara vebanın insanlık tarihinde yol açtığı yıkımın bıraktığı genetik izler yaklaşık 700 yıl sonra hala sağlığımızı etkiliyor. Antik iskeletlerin DNA’sını inceleyen araştırmacılar bağışıklık sisteminin evrimini analiz etti.

İnsanlık tarihinin en önemli, en ölümcül ve en kasvetli zamanlarından biri olan kara veba 1300’lerin ortalarında Avrupa’yı esir aldığında insanların yarısına yakını (200 milyon) öldü.

BBC’nin haberine göre, yedi asırlık 206 antik iskeletin dişlerinden alınan DNA’yı analiz eden araştırmacılar insanların vebadan kurtulmasına yardımcı olan mutasyonlara ulaştı. Aynı mutasyonlar, günümüzde insanları etkileyen ‘otoimmün‘ hastalıklarla (bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırması) bağlantılı.

Veba çukurları açıldı: İnsan genomunda böyle bir şey bulmak şok edici

Danimarka’da ve Londra’da toplu mezarlar için kullanılan veba çukurlarından alınan kemikleri inceleyen araştırma Nature dergisinde yayımlandı.

ERAP2 adlı gendeki mutasyonları araştıran analize göre, ‘doğru’ mutasyonlara sahip olanların vebadan kurtulma olasılığı yüzde 40 daha fazlaydı.

Chicago Üniversitesi’nden Profesör Luis Barreiro, araştırmayla ilgili “Bu çok büyük bir etki, insan genomunda böyle bir şey bulmak şok edici” ifadesini kullandı.

Genin görevi, istilacı mikropları parçalayan ve parçaları bağışıklık sistemine bildiren proteinleri oluşturmak ve bunları bağışıklık sistemimizdeki düşmanı tanımak ve etkisiz hale getirmek için daha etkili bir şekilde hazırlamak.

Miras aldığımız genler sağlımızı belirliyor

Araştırmalar genin iyi işleyenler ve hiçbir şey yapmayanlar olmak üzere iki farklı versiyonu olduğunu ve her ebeveynden bir kopya aldığımızı söylüyor. Bu yüzden hayatta kalma olasılığı en yüksek olanlar, anne ve babadan yüksek işlevli bir versiyonu miras alanlar.

McMaster Üniversitesi’nden evrimsel genetikçi Profesör Hendrik Poinar, “İki ile üç nesil arasında yüzde 10’luk bir değişim görüyoruz, bu, insanlarda bugüne kadarki en güçlü seçilim olayı” dedi.

Sonuçlar, veba bakterisi ‘Yersinia pestis’ kullanılarak yapılan modern deneylerle doğrulandı. Yararlı mutasyonlara sahip insanlardan alınan kan örnekleri, enfeksiyona, olmayanlara göre daha dayanıklı çıktı.

Covid-19 benzer bir miras bırakmayacak

Prof. Barreiro, yüzde 40 hayatta kalma avantajının ‘insanlardaki şimdiye kadar tahmin edilen en güçlü seçici bağışıklık etkisi‘ olduğunu söyledi. Görünüşe göre HIV-dirençli mutasyonların veya sütün sindirilmesine yardımcı olan mutasyonların faydasını gölgede bırakıyor.

Vebanın her yaş spektrumu ve çok fazla insanı öldürme becerisi, onun bu kadar kalıcı bir etki yaratmasına neden oldu fakat Covid-19 benzer bir miras bırakmayacak. Evrim, genlerimizi çoğaltma ve aktarma yeteneğimizle paralel çalışıyor. Covid, genellikle çocuk sahibi olma noktasını geçmiş kişileri öldürüyor.