Kahramanmaraş merkezli 10 ili etkileyen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerin ardından 14 Mayıs 2023 tarihinde yapılması beklenen seçimler yeniden tartışma konusu oldu.
Seçimlere olası etkileriyle merak edilen dört soru ve cevapları şöyle:
Cumhuriyet Halk Partisi tarafından 04.10.2022 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na “Kadınların Yürüttükleri Mesleğin İcrası Kapsamındaki Kılık ve Kıyafetleri Giymek Dışında Herhangi Bir Sınırlamaya Tabi Tutulmaması Hakkında Kanun Teklifi” sunulması ile başlayan süreçte, bu defa Sayın Cumhurbaşkanının gündeme getirmesiyle, Adalet ve Kalkınma Partisi’nin, kadınların başörtüsünün ve giyimlerinin anayasa düzeyinde koruma altına alınması amacıyla “Din ve vicdan hürriyeti” başlıklı Anayasa m.24’de değişikliğe gidilmesi yönünde teklifi TBMM Başkanlığı’na sunduğu görülmektedir. Teklif metnine açık kaynaktan ulaşılabilir.
Anayasa m.24’e eklenmesi teklif edilen metne göre; “Temel hak ve hürriyetlerin kullanılması ile kamu veya özel kesim tarafından sunulan mal ve hizmetlerden yararlanılması, hiçbir kadının başının örtülü veya açık olması şartına bağlanamaz.
Bu yazımızda; 18.10.2022 tarihli ve 31987 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7418 sayılı Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 29. maddesiyle 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’na eklenen m.217/A hakkında açıklamalara yer verilecektir.
TCK m.217/A“Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” başlıklı Türk Ceza Kanunu m.217/A’ya göre; “(1) Sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
Cumhurbaşkanı adayı olabilmek ve seçilebilmek için yeterlilik şartları Anayasa m.101’de düzenlenmekle birlikte, bir kimsenin en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilmesi öngörülmüştür. 12. Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan ilk kez 2014 yılında seçildikten sonra 2018 yılında tekrar seçildiğinden ve Anayasa değişikliğinde de üçüncü kez seçilebileceğine dair istisnai nitelikte geçici hüküm bulunmadığından, Cumhurbaşkanının erken seçim kararı alması, yani seçimleri yenilemesi ve seçimlerin gününde yapılması halinde tekrar, yani üçüncü kez aday olamayacağı ileri sürülse de, bu konuda düşüncemizin farklı olduğunu, yeni yönetim sisteminde olduğumuzdan ve 12. Cumhurbaşkanı ilk seçilme süresini de tamamlamadığından, tekrar 12. Cumhurbaşkanının aday olup seçilebileceğini söylemiştik. Her ne kadar Anayasa değişikliği ile öngörülen bir geçici madde olmasa da, buna ihtiyaç olmaksızın 12. Cumhurbaşkanının aday olabileceğine ilişkin görüş belirtmiştik. Bu nedenle TBMM’nin erken seçim, yani seçimleri yenileme kararı dışında da seçim yapıldığında, 12. Cumhurbaşkanının tekrar aday olup seçilebilmesi mümkün gözükmektedir. Milletvekilinin yeniden seçilmesinde bir sayı sınırı öngörülmemiştir (Anayasa m.77/2).
TBMM ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri 5 yılda bir aynı günde yapılır. Bu prensip; yalnızca Cumhurbaşkanının ilk turda seçilememesi halinde Anayasa m.77/3’e ve m.101/5-6’ya göre yapılacak ikinci oylama ile değişebilir ki, bu durumda teknik olarak TBMM ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri ayrı tarihlerde yapılmış olur. Bununla birlikte; seçimler ister erkene alınsın ve isterse zamanında yapılsın her durumda yasama ve yürütme erkleri ile ilgili seçimlerin birlikte yapılması gerekir, ancak burada Cumhurbaşkanının seçilmesi yönünde aranan çoğunluk sağlanamazsa sadece Cumhurbaşkanının seçimi ile ilgili ikinci tura gidilecektir ki, yine burada seçim genel oyla yapılacaktır. Esasen; önce Cumhurbaşkanı seçiminin yapılıp daha sonrasında milletvekili seçimlerine gidilmesi, Cumhurbaşkanı ile Meclis arasında uyumun sağlanması bakımından tercih de edilebilirdi, fakat Anayasa koyucu seçimler ile ilgili tercihini beş yılda bir aynı gün yapılması yönünde kullanmıştır.